Вӧлӧгда губерня
Вӧлӧгда губерния — Россияса империяын губерня. Артмӧдӧма 1796 воын. Шӧриныс — Вӧлӧгда.
.jpg){kind=link}
География
вежныВӧлӧгда губерния пукаліс Россияса Европалӧн войвылын, сыысь ыджыдджык вӧлі сӧмын Кардор губерня. Водзынсӧ тайӧ муяс вылас овлісны финн-йӧгра племенаяс. XII нэмын татчӧ воӧны новгородечьяс, панӧны каръяс (Вӧлӧгда, Югдін да мукӧд) да вужйӧдӧны христианство. Новгород усьӧм бӧрын муясыс вуджӧны Москвалы.
История
вежны1780 воын Кардор (Архангелогородск) губернялӧн куим провинцияысь (Вӧлӧгда, Кардор да Югдін (Великоустюгский) — вӧлі лӧсьӧдӧма Вӧлӧгда наместничество, Вӧлӧгда лои Вӧлӧгда провинциялӧн да Вӧлӧгда наместничестволӧн веськӧдлан шӧринӧн. 1784 воын Кардор наместничество торйӧдӧма Вӧлӧгда наместничествоысь. 1796 воын артмӧдӧма Вӧлӧгда губерня кыдзи торъя асшӧр веськӧдлан мутас, а Вӧлӧгда лои губерняса шӧринӧн.
1864 вося моз тӧлысь 6 лунӧ Вӧлӧгда да матысса 11 шӧр губернялӧн муяс вылын лӧсьӧдӧма Москваса военнӧй кытш.
Губерня юклӧм
вежны1796 восянь 1918 воӧдз губерня вӧлі юксьӧ 10 уезд вылӧ.
| № п/п | Уезд | Уездса кар | Ыджда, кв.верст |
Олысь лыд, морт |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Вельск уезд | Вельск (1 497) | 21 251,5 | 101 912 (1890 во) |
| 2 | Вӧлӧгда уезд | Вӧлӧгда (17 391) | 5 506,1 | 155 158 (1885 во) |
| 3 | Грязовец уезд | Грязовец (2 301) | 6 901,1 | 98 829 (1885 во) |
| 4 | Кадников уезд | Кадников (1 420) | 15 249,5 | 188 343 (1894 во) |
| 5 | Никольск уезд | Никольск (2 061) | 32 401,3 | 192 349 (1896 во) |
| 6 | Совдор уезд | Совдор (1 710) | 37 276,0 | 120 332 (1897 во) |
| 7 | Тотьма уезд | Тотьма (4 947) | 20 508,0 | 142 682 (1897 во) |
| 8 | Усть-Сысольск уезд | Усть-Сысольск (4 464) | 148 775,0 | 144 350 (1897 во) |
| 9 | Югдін уезд | Югдін (11 137) | 14 912,0 | 144 346 (1897 во) |
| 10 | Яренск уезд | Яренск (993) | 51 000,0 | 46 825 (1897 во) |
Олысь лыд
вежныXX нэм кежлӧ Вӧлӧгда губернялӧн ыдждаыс лои 402 112 км², олысь лыдыс — 1 493 200 морт. 1897 вося Йӧзӧс гижалӧм дырйи 91,2 % — рочьяс, 8,6 % — коми. Велӧдчӧм йӧзлӧн лыдыс — 19,1 %.
Национальносьт серт и юклӧм (1897 во)[1]:
| Уезд | рочьяс | коми |
|---|---|---|
| Губерняас ставнас | 91,2 % | 8,6 % |
| Югдін уезд | 99,8 % | … |
| Вельск уезд | 99,9 % | … |
| Вӧлӧгда уезд | 99,4 % | … |
| Грязовец уезд | 99,9 % | … |
| Кадников уезд | 99,4 % | … |
| Никольск уезд | 99,9 % | … |
| Совдор уезд | 99,9 % | … |
| Тотьма уезд | 99,9 % | … |
| Усть-Сысольск уезд | 7,6 % | 92,3 % |
| Яренск уезд | 30,9 % | 68,9 % |
1912 воын Вӧлӧгда губерняын оліс — 1649900 морт (мутаслӧн ыдждаыс — 353349 кв. вёрст)[2], 1926 воын — 1053832 морт (ыдждаыс — 112381 кв. км)[3].