Дикенс, Чарльз
Чарльз Джон Хаффам Дикенс (инглишӧн Charles John Huffam Dickens, 1812 вося урасьӧм тӧлысь 7-ӧд лун, Англия, Портсмут — 1870 вося лӧддза-номъя тӧлысь 9-ӧд лун, Англия, Кайэм) — англияса гижысь, стенограп, репортёр. Ставмувывса литературалӧн классик, XIX нэмся медся ыджыд проза гижысьяс пиысь ӧти.
| Чарльз Дикенс | |
| инглишӧн Charles Dickens | |
 | |
| Чужигдыр нимыс: |
англичан Charles John Huffam Dickens |
|---|---|
| Чужан лун: | |
| Чужанін: | |
| Кулан кад: | |
| Куланін: | |
| Канму: | |
| Мыйся уджыс: |
гижысь, стенограп |
| Бать: | |
| Мам: | |
| Ошканпасъяс да премияяс: | |
| Автограф: |
|
 Чарльз Дикенс на Викискладе | |
 Гижӧмтор в Викитеке | |
.svg){kind=small}
Олан туй
вежны
Чарльз Дикенс чужӧма ичӧтик чина котырын 1812-ӧд вося урасьӧм тӧлысь 7-ӧд лунӧ Англия лунвывса военнӧй порт Портсмут дорын. Портсмутса докъясын уджаліс сылӧн айыс.
Чарльз чужӧм бӧрын кык во мысти айсӧ вуджӧдісны служба вылӧ Лондонӧ, Чарльз пырис велӧдчанінӧ, но сійӧ недыр велӧдчис. Дикенслӧн айыс воис мынтысьны вермытӧм уджйӧза мортӧ, да сійӧс пуксьӧдісны лондонса уджйӧза дзескӧдінӧ. Чарльзлӧн вӧлі вит чоя-вока, да ставныс лоины тшыгъялӧм выйын. Мамыс посниджык дзолюкнас вуджис овны дзескыдінӧ верӧсыс дорӧ, Чарльзлы лоис пырны вакса вӧчан уджаинӧ. Дас кык арӧса зонка лемаліс ярлыкъяс вакса тыра банкаяс вылӧ да тупкавліс найӧс, и водз асывсянь да сёр рытӧдз уджалӧмысь босьтліс сизим шиллингӧн. Сійӧ оліс каморкаын скӧр пӧрысь эньлов ордын, кодӧс сійӧ бӧрынджык петкӧдіс «Домби да сылӧн пи» романын миссис Пипчин ним улын.
Кор Чарльзлы тырис дас квайт арӧс, сійӧ пырис адвокат контораӧ гижысьӧн. Кӧкъямыс во мысти аслас «Пиквикскӧй клублӧн посмертнӧй запискаясын» медводдза романын сійӧ петкӧдліс уна йӧзӧс, кодъясӧс аддзывліс да паныдавліс тайӧ контораас.
Адвокат контора бӧрын Дикенс пырис «Асъя герольд» газетӧ ёрдса репортаж гижысьӧн. Тайӧ каднас жӧ сійӧ сетчис театрлы.
Том Дикенс медводдза висьтыс вӧлі лэдзӧма «Быд тӧлысся журналын», кор авторыслы вӧлі кызь кык ар.
Гижан удж
вежны
Лондонса газетъясын Чарльз Дикенс кырымасьліс Боз нимӧн. Сэні гижаліс лондонса олӧмысь неыджыд висьтъяс. Сійӧ бура вӧлі тӧдса карса олысьяс олӧмӧн да сямъясӧн, бура тӧдліс классъяс да котыръясса йӧзӧс: купечьяс, уджалысьяс, лакейясӧс, велӧдчысьясӧс.
Нимӧдіс Чарльз Дикенӧс «Пиквикскӧй клублӧн посмертнӧй запискаяс» роман, кор Дикенслы вӧлі кызь нёль арӧс. Сэки сылӧн нимыс лои тӧдса став канмуын. «Пиквикӧс» помалӧм бӧрын сійӧ пыр жӧ босьтчис гижны «Оливер Твист».
Сійӧ гижис дас вит роман да сизим ӧктӧд тыр висьтъяс да очеркъяс. Сэтшӧм романъяс, кыдз «Пиквикскӧй клублӧн запискаяс», «Оливер Твист», «Давид Копперфильд», «Крошка Доррит», «Домби да сылӧн пи», «Николай Никльби», «Сьӧкыд кад», паськыда тӧдсаӧсь быд канмуын.
«Меным кажитчӧ, мый шойччӧм бӧрын серам петкӧдлан кылӧмыс менам сэтшӧм уна, мый пыр колӧ кутны асьсӧ, медым ог вӧч кутшӧмкӧ йӧйталӧм аслам уна гажлунла»
Тайӧ гижліс Дикенс аслас шмонь йывсьыс, коді пырис литература историяӧ «дикенслӧн юмор» ним улын.
«Пиквикскӧй клублӧн посмертнӧй запискаяс»
вежны1836-ӧд вося рака тӧлысьын Лондонса олысьяс аддзисны небӧг, кӧні кытш вылас вӧлі гижӧма:
«Пиквикскӧй клублӧн посмертнӧй запискаяс, кодъяс веськыда висьталӧны корреспондент-шленъяслӧн ветлӧм-мунӧм, лёктор да вӧралан лоӧмтор йылысь и кодъяс лэдзсьӧны Боз редакторалӧм улын, серпасъясӧн».
Небӧг лэдзысьяс Чепмен да Хол мӧвпыштісны лэдзны Роберт Симурлысь серпасъяссӧ «Нимродъяслӧн клуб» ним улын. Тайӧ серпасъясас колӧ вӧлі серпасавны некымын лондонсалысь — спорт клубсаяслысь лоӧмторъяссӧ. Серпас улас, Симур мӧвп серти, колӧ вӧлі сетны серамбана гижӧдторъяс. Небӧг лэдзысьяс вӧзйисны вӧчны тайӧ нимъяссӧ очеркъяс гижысь Бозлы, кодлӧн очеркъясыс вӧлісны сьӧлӧмвылас лыддысьяслы. Кырымпасъяс пыдди Дикенс решитіс гижны роман; сійӧс серпасаліс Симур.
И.А. Осипов роч кывйысь комиӧдӧма «Пиквикскӧй клублӧн посмертнӧй запискаясысь» 49-ӧд юрпассӧ «Тӧргӧвӧй агент да дядьлӧн история» ним улын, небӧгыс петӧма Коми небӧг лэдзанінын 1939-ӧд воын.
Ӧшмӧсъяс
вежны- Ланн Е. Чарльз Дикенс // Чарльз Дикенс. Тӧргӧвӧй агент да дядьлӧн история. — Сыктывкар: Коми государственнӧй издательство, 1939. — Л.б. 3—8.
- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118525239 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Kindred Britain