Куж (Кулӧмдін район)

Коми Республикаса сикт, Кулöмдiн районысь Куж сикт овмӧдчӧминса шӧрсикт

Куж (рочӧн Кужба) – Коми Республикаса сикт, Кулöмдiн районысь Куж сикт овмӧдчӧминса шӧрсикт.

Куж
Кужба
Му:  Рочму
Статус:  сикт
республика:  Коми республика
район:  Кулӧмдiн район
Медводдза казьтыштӧм:  1646
Инлыдпасъяс:  0°00′ в. п. 0°00′ а. к. / 0° в. п. 0° а. к. (G)
Официал кывъяс  коми, роч
Олысьяс  373 морт (2007)
Час кытш:  UTC+3
Телефон код:  +7 8 2137
Пошта индӧс:  168066
Автомобиль код:  11, 111
Категория Викискладын  Kuzba


Эжва ю
Кыр йыв
Сиктсӧвет
Челядьсад
Школа
Культура керка
Челядьлы ворсанiн
Памятник
Поляна невест

Ним йылысь вежны

Топонимика туялысьяс серти сиктлӧн роч нимыс Кужба артмӧма Кужъюлӧн важ ним серти, коді вӧлі Кужва < Кушва («этша ваа ю»). Кужъю бокас и овмӧдчывлӧмаӧсь медводдза локтӧм йӧзыс 1629 воясӧ. Мыйла комиӧн сиктсӧ шуӧны дженьыда – Куж, некоді оз шу.

География вежны

Куж сикт пуксьӧма Эжва ю веськыд бокас, Куж ю вомын, кӧні Эжва кежӧ лунвывлань.

Медматыс орчча сиктъяс: Кебанъёль лунвылас да Улляна рытыв-войвылас.

Юкӧнъяс вежны

Кужъюыс юкӧ сиктсӧ Ичӧт Куж (кывтчӧс) да Ыджыд Куж (катчӧс) вылӧ. Эмӧсь тані и посниджык юкӧнъяс – грездъяс:

  • Пӧлик
  • Бордаёль
  • Шыр сикт
  • Кӧин сикт
  • Катшасикт
  • Кывтыдпом
  • Часовня
  • Вылысикт
  • Кывтыд
  • Мельнича
  • Ӧртеман
  • Вил сикт

Сёнъяс да керӧсъяс вежны

Шор-ёль да нюр-ты вежны

Кутшӧм мича нимъяс сетлӧмаӧсь шоръяслы да юяслы: Макар шор, Лёк шор, Вичко шор, Мӧдар шор, Рӧвдор шор, Косья шор, Сыв ёль, Вад ёль, Горт ёль, Вась шор, Туруб ёль, Ульяна ёль да сідз водзӧ.

Асыввож да Рытыввож ёльяс ӧтлаасьӧмсянь заводитчӧ Куж ю, кытчӧ усьӧны Уна вожжа шор, Чулан шор, Изъя шор, Илля шор, Ыджыд ёль, Ичӧт ёль, Туруна ёль.

Мӧдлапӧлас, Эжва сайын, куйлӧ паськыд Кужнюр.

Климат вежны

Быдмӧг-пемӧс вежны

История вежны

Сикт артмӧм вежны

Коркӧ важӧн, 1639 воын, Сыктывса крестьянинъяс Л.Ватманов и Е. Нифанов ыстасны корӧм, медым налы «Сетісны оброкӧ Кулӧм юсянь Кужъюӧдз уна му, сьӧд вӧр да Эжва юлӧн кыкнан пӧлӧнсьыс тыяс». Мусӧ корисны овмӧдчыны, гӧрны-кӧдзны му, пуктыны турун, кыйны чери да звер-пӧтка. Февраль 14-ӧд лунӧ 1640 воын Сыктыв земскӧй судӧ воис Новгородсянь тшӧктӧм, медым сійӧ местасӧ прӧверитасны, оз-ӧ кодкӧ сэні ов нин, и абу на кӧ некод овмӧдчӧма, сетны вит во кежлӧ оброк мынтытӧг, а водзвылӧ мынтыны оброк вонас 2 шайт.

Сар дырйи вежны

Медводдза переписьын Кужба казьтывлӧмаӧсь 1646 воын.Сэки грездын вӧлӧма куим овмӧс. Кужйӧ овмӧдчылӧмаӧсь Висер вожысь воӧм йӧз. Вӧлӧмаӧсь найӧ кужысь кияса, зільӧсь, уджачӧсь. Пӧрӧдлӧмаӧсь вӧр, му вӧдитлӧмаӧсь, скӧт видзлӧмаӧсь, чери кыйлӧмаӧсь. Тӧдлӧмаӧсь и грамота. Тӧвнас кӧрта кӧлуйла Чердыньӧдз петавлӧмаӧсь.

1678 вося переписьын грездын 5 овмӧс нин. Переписьяс серти 18 нэм шӧрӧдз нывбабаяс абуӧсь. Тыдалӧ сы вӧсна, мый водзын найӧс йӧз туйӧ эз пуктывлыны. А налы пыр медся уна сюрлӧма. Аньяс чужтывлісны 15 кагаӧдз, найӧс быдтывлісны, став семья понда тӧждысьлісны.

Комиын некор эз вӧв крепостнӧй право, и кужсаяс ас кежысь вӧравлісны, видз-му вӧдитісны, Уралса заводъясӧ ветлісны нажӧткала. Ас вӧляысь ветлісны вичкоӧ. Сӧмын 1791 воын Кулӧмдінса Петыр-Павел вичкоӧ волӧмаӧсь Кужйысь 43 ай да 47 энь лов. Сэки грездын олӧмаӧсь квайт керкаын Тарабукинъяс, квайтын жӧ Кузнецовъяс и куимын Логиновъяс.

Батьяслӧн видз-му, чӧс туйяс, тӧняяс вуджлісны пиянлы. Сідзкӧ, вӧлі нин вӧр-валӧн да видз-мулӧн вӧдитчӧм могысь кутшӧмкӧ асшӧрлун. Гожӧм чӧжӧн вӧдитлісны шабді, сю, ид, зӧр, пуктывлісны капуста, сёркни, картупель. Видзлісны мӧс, вӧв да ыж. Быд ар кыйсьысьяс вайлісны уна звер-пӧтка. Грездын нывбабаяс, том и пӧрысь, тӧвбыдӧн печкисны, кыисны дӧра.

1860-ӧй воясӧ стрӧитӧмаӧсь часовня.

1907 воӧ воссис ӧти класса Земскӧй училище.

Сӧветъяс дырйи вежны

Гражданскӧй война помасьӧм бӧрын Кужйын лыддьысис 160 овмӧс, 769 олысь (347 мужичӧй, 422 нывбаба).

Декабр 1927 воын странаын заводитчис коллективизация. Ичӧт Кужйын котыртісны кык колхоз: «Гигант» (председательыс Кузнецов Ф.И.) да «Ленин ног» (председатель Тарабукин Ф.Н.). Ыджыд Кужйын вӧліны колхоз «Уджалысь» да «Урожай».

1937 воын восьтісны изба-читальня, кӧні вӧлі 2000 сайӧ небӧг.

Сёрӧнджык грездыс торъяліс Ыджыд да Ичӧт Куж вылӧ. Январ 1939 воын Ыджыд Кужйын воссис сиктсӧвет, кытчӧ пырисны некымын сикт-грезд.

А водзӧ гымӧбтіс война, кытӧн усис кужса 107 солдат.

Но Куж сикт сӧвмис да сӧвмис. 1953 воын восьтісны сиктса библиотека, 1963 – выль школа, кӧні велӧдчисны кӧкъямысӧд классӧдз. Декабр 1974 воын воссис челядьлы сад-ясли, а 1979 воын – культура керка.

Веськӧдлӧм вежны

Куж - Куж сикт овмӧдчӧминса шӧрсикт. А юралысь - Липин Игорь Павлович. Эм депутатъяслӧн сӧвет, кытчӧ пырӧ 10 депутат:

  1. Афанасьева Тамара Петровна
  2. Кузнецова Зоя Николаевна
  3. Липин Игорь Павлович
  4. Литвиненко Светлана Юрьевна
  5. Повышева Ксения Тарасовна
  6. Попова Василиса Вениаминовна
  7. Потоцкая Вера Вячеславовна
  8. Расов Александр Владимирович
  9. Тарабукин Анатолий Александрович
  10. Юшкова Елена Александровна

Йӧз вежны

Кужйын олӧны комияс, сёрнитӧны комиӧн.

Сиктса медводдза овъяс вежны

Овмӧс да быт вежны

Культура вежны

Сиктас эм:

  • челядь сад
  • школа (2015 воын кольӧ сӧмын нёль класс)
  • культура керка
  • библиотека

Тӧдчана йӧз вежны

Тӧдчана эмторъяс вежны

  • Поляна невест

Ӧтуввез вежны

Ӧшмӧсъяс вежны

Ыстӧдъяс вежны

Куж сиктувса оланінъяс    
Ӧнія оланінъяс:

Куж • Ичӧт Куж • Озъяг • Улляна •