Америкаса Ӧтувтчӧм Штатъяс: версиякостса торъялӧм

Пытшкӧссӧ чышкӧма Пытшкӧссӧ содтӧма
Enye Lav (сёрнитанін | чӧжӧс)
Вежӧмсӧ гӧгӧрвоӧдӧмыс абу
Визь 61:
[[Файл:United States, administrative divisions - de.svg|справа|мини|500пкс]]
 
==География==
==Муверкӧс==
 
===Муверкӧс===
 
Став рытыввывсӧ АӦШ-ын босьтӧны джуджыд изъя мусюръяс — Кордильераяс, кодъяс нюжвидзӧны Лӧнь океан пӧлӧн. Найӧ торйӧдчӧны ӧта-мӧдсьыс либӧ векньыдик да пыдын куйлысь сёнъясӧн, либӧ паськыд да джуджыд вывтасінъясӧн. Сёнъяс пытшкысь медся ыджыд — [[Калифорния сён]], кыті визувтӧ [[Сакраменто]] ю. Тайӧ сёнас зэв вына му, дай тӧвъясысь сійӧс сайӧдӧма быд боксянь. Климатыс сылӧн шоныд да кос. Но [[Сьерра Невада]]сянь юясыс вайӧны сэтчӧ уна ва. Рытыввыв бокыс Сьерра-Невадалӧн эжсьӧма сук вӧръясӧн да вундасьӧма джуджыд сёртасъясӧн, кыті лэччӧны юяс. Тайӧ — му шар вылын медся мича местаяс пиысь ӧти.
95 визь ⟶ 97:
Судноясӧн ветлӧм вылӧ вӧчӧма кык канал, шлюзъясӧн: ӧтисӧ, дженьыдиксӧ, борганӧс кытшовтӧмӧн, Эриысь Онтариоӧ, а мӧдсӧ, кузьсӧ, Эри каналӧс, коді ӧтлаалӧ Эри тысӧ Гудзон юкӧд.
 
===Климат===
 
Климатыс АӦШ-лӧн ёна лоӧ рытыв тӧвъяс да циклонъяс сайын, кодъяс мунӧны АӦШ пырыс Лӧнь океансянь Атлантика океанлань (да водзӧ Европаӧ). Рытыв-войвыв вадоръясас пӧльтӧны васӧд тӧвъяс, найӧ вайӧны уна енэжва. Вабердса Кордильераясын, Каскад гӧраяс вылын, Сьерра Невада вылын быдмӧны зэв бур лыска вӧръяс.
117 визь ⟶ 119:
Торъя кӧдзыд овлӧ АӦШ войвылын, Ыджыд тыяс да Чуграяс костын, кӧні тӧвнас пӧшти пыр сулалӧ антициклон, коді шӧразияса циклон сяма. Сы понда асыв-войвылас Америкаын тшӧкыда овлӧны ыджыд, кӧдзыд тӧвъяс. Ыджыд тыяс кынмылӧны 5 тӧлысь кежлӧ, да судноясӧн ветлӧм сэні омӧля мунӧ — йи жугдысь карабъяс отсӧгӧн сӧмын. Нью Йоркын январ тӧлысь 11°-ӧн кӧдзыдджык Сан Францискоын серти (Нью Йоркын — -1°, а Сан Францискоын — +10°).
 
===Ывлавыв озырлун===
 
АӦШ-ын эмӧсь гырысь ывлавыв озырлунъяс. Сэні эмӧсь вына, мыйкӧ мында сьӧд мусина паськыд местаяс, кӧні овлӧны тырмымӧн зэръяс шобді вӧдитӧм вылӧ. Сэні эмӧсь мича веж туруна паськыд степъяс, кӧні позьӧ вӧдитны сюра гырысь скӧт; эмӧсь (канму шӧрын) вына муа гырысь районъяс, кӧні позьӧ вӧдитны кукуруза скӧт кӧрым вылӧ.
126 визь ⟶ 128:
 
Кӧрт рудаыс куйлӧ Ӧтувтчӧм Штатъясын уналаын, а Катыд ты дінын, Канада щит дорас, куйлӧны мирын медся озыр кӧрт рудаа местаяс. Ӧтувтчӧм Штатъяслӧн рытыввылыс озыр рӧма металлъясӧн, торъя нин ыргӧнӧн.
 
== История ==
 
[[Файл:US states by date of statehood3.gif|thumb|300px|left|Америкаса став штат артман кад серти.]]
 
== Веськӧдлӧм могысь юкӧм ==