|
[[Файл:Куломдин школа.jpg|300 px|right|thumb|Кулӧмдінса школа Нярсиктын, кыпӧдӧма 1920-ӧд воясын]]
* [[1902]] – лоöма земскöй бурдöдчанiн 15 вольпась вылö, сэнi уджалöма 3 фельдшер да 1 ветеринар.
* [[1903]], [[29 кӧч|кöч тӧлысь 29-ӧд лун]] – воссьöма пошта юкöн.
* [[1905]], [[гожӧм]] – воссьöма челядь приют (ясли).
* [[1908]], [[тӧвшӧр тӧлысь]] – земстволöн водзмöстчöмöн Кулöмдiнын восьтöма кысян фабрика, медым велöдны кресьтянаöс.
* [[1914]] – Кулöмдiнын «народное училище» подув вылын восьтöма вылыс тшупöда подув училище. Гожöмнас сотчöма 13 керка.
* [[1915]] – лöсьöдöма видз-му овмöс котыр.
* [[1915]], [[5 ӧшым|öшым тӧлысь 5-ӧд лун]] – А.И. Рассыхаевалöн керкаын воссьöма бать-мамтöм челядьлы 10 морт вылö керка. Во джын мысти сэнi вöлöма 7 челядь. Куим во мысти найöс вуджöдöмаöсь карса приютö.
* [[1916]] – Кулöмдiнын 475 овмöсын олö 2161 морт.
* [[1918]], [[15 сора|сора тӧлысь 15-ӧд лун]] – Усть-Сысольск уездын лöсьöдöма милицияöн Кулöмдiнса веськöдланiн, кытчö вöлi пырöны Кулӧмдiн, [[Пожӧг (Кулӧмдін район)|Пожöг]], [[Помӧсдін (Кулӧмдін район)|Помӧсдін]] да [[Немдін (Кулӧмдін район)|Немдiнса]] вöлöсьтъяс.
* [[1918]], [[ӧшым тӧлысь]] – Кулöмдiнын подув училище пыдди кутiсны уджавны 1 да 2 тшупöда велöдчанiнъяс.
* [[1919]], [[17 вӧльгым|вöльгым тӧлысь 17-ӧд лун]] – [[Гражданскӧй тыш]] кадö «еджыдъяслöн» отрядъяс пырисны Кулöмдiнö.
* [[1920]], [[5 рака|рака тӧлысь 5-ӧд лун]] – «Гöрд» отрядъяс зырыштiсны Кулöмдiнысь «еджыдъясöс».
* [[1920]], [[йирым тӧлысь]] – Кулöмдiнын кутiсны лöсьöдны недыр кадся районса веськöдлан органъяс.
* [[1921]], [[22 моз|моз тӧлысь 22-ӧд лун]] – Коми асшöр обласьт лöсьöдöм бöрын Кулöмдiн лоис уездса юрсиктöн, Кулöмдiн уездö кутiсны пырны öнiя [[Мылдiн район|Мылдiн]], [[Кӧрткерӧс район|Кöрткерöс]], [[Вуктыл район]]ъясысь да [[Изьва йыв|Изьва йылысь]] сиктъяс. Уездын олiс 48749 морт (обласьтса 27,1 прочент). Мутасыс – 95838 кв. км.
* [[1925]], [[рака тӧлысь]] – сиктын медводдзаысь петкöдлiсны кинофильмъяс.
* [[1926]] – Кулöмдiнын 640 овмöсын олöма 2776 морт. Кулöмдiн уездын вöлöма 56353 морт. «Югыд туй» (ӧні – [[Коми му (газет)|«Коми му»]]) газетын кыптöма сёрни сы йылысь, медым [[Усть-Сысольск]]ысь вуджöдны Кулöмдiнö обласьтлысь [[юркар]]сö.
* [[1928]] – Кулöмдiнын комсомолечьяс да том йöз котыртöмаöсь кык колкоз.
* [[1929]], [[15 сора|сора тӧлысь 15-ӧд лун]] – Кулöмдiнса уезд бырöдöма, муяссö юкöма некымын район костын. Кулӧмдін сикт лоис [[Кулӧмдiн район]]лӧн [[юрсикт]]ӧн (сэтчö пырöны [[Мылдiн район]]ысь да [[Изьва йыв]]са сиктъяс).
* [[1929]] – артмöдöма Кулöмдiн районса вöр пöрöдан овмöс (леспромхоз).
* [[1929]], [[7 вӧльгым|вӧльгым тӧлысь 7-ӧд лун]] – петiс «Вöр фронт» (ӧні – [[Парма гор (газет)|«Парма гор»]]) районса газетлöн медводдза номер.
* [[1930]] – Кулöмдiн сиктын вöлöма участокса бурдöдчанiн, пинь бурдöдан жыр, пинь вöчан лаборатория, нывбабаяслы да челядьлы консультация жыръяс, аптека, районса учреждениеяс, 2 подув велöдчанiн, Мöд тшупöда öти школа, изба-читальня, кресьтянинлöн райдом, нардом, нарсудлöн жыр, му вöдитан кык овмöс (ТОЗ – товарищество по совместной обработке земли), пристань, потребительяслöн котыр, обсоюзлöн котыр, кредит сетан котыр, вöралысьяслöн котыр, госторглöн заготпункт, госспиртлöн лавка, отсöг сетан кресьтянаяслöн комитет.
* [[1930-ӧд вояс]]ö – лои провода радио.
* [[1933]] – сиктын восьтöма радиоузел, артмöдöма [[Ленин туйӧд (колкоз)|«Ленин туйöд»]] [[колкоз]].
* [[1934]], [[13 вӧльгым|вӧльгым тӧлысь 13-ӧд лун]] – Коми обласьтын восьтöма медводдза сиктса рентген-кабинет.
* [[1935]], [[лӧддза-номъя тӧлысь]] – Кулöмдiнын петкöдлiсны [[Чапаев (кинофильм)|«Чапаев» кинофильм]].
* [[1935]], [[10 вӧльгым|вӧльгым тӧлысь 10-ӧд лун]] – Россияса сбербанк восьтiс Кулöмдiнын 4105 №-а юкöн.
* [[1936]], [[16 рака|рака тӧлысь 16-ӧд лун]] – профсоюзлöн тшöт весьтö ньöбöма духовöй оркестр.
* [[1936]], [[5 моз|моз тӧлысь 5-ӧд лун]] – Кулöмдiнын лöсьöдöма инвалидъяслысь артель.
* [[1937]] – [[Кулӧмдінса школа]]лы вӧлі сетӧма нималана [[Рочму|роч]] гижысь [[Пушкин Александр Сергеевич|Александр Пушкинлысь]] нимсӧ.<ref>[http://finnougr.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=10125 К 170-летию Усть-Куломская школа расставит точки над «i» в своей истории]</ref>
* [[1939]], [[4 тӧвшӧр|тӧвшӧр тӧлысь 4-ӧд лун]] – Райисполкомлöн Президиум вынсьöдiс «Об определении райцентра» шуöм. Сы серти, Кулöмдiн юрсиктö пырöны Кывтыдпомсянь Тренясиктöдз керкаяс. Катыдпом, [[Куж (Кулӧмдін район)|Куж]] да [[Носим (Кулӧмдін район)|Носим]] юрсиктö оз пырны.
* [[1941]], [[15 сора|сора тöлысьтӧлысь 15-ӧд лун]] – Райисполком сетiс [[Красный партизан (колкоз)|«Красный партизан»]] колкозлысь некымын гектар му Мöдлапöлысь да Язельвисысь [[Кулöмдiн (аэропорт)|Кулöмдiнса аэропортлы]].
* [[1943]]–[[1948]] – уджалöма Кулöмдiнса колкоз-совкозса [[театр]], петкöдлöма район пасьта «Любовь Яровая», «Без вины виноватые» да «Святая ложь» сьпектакльясспектакльяс.
* [[1959]], [[22 кӧч|кӧч тӧлысь 22-ӧд лун]] – вынсьöдöма [[Кулöмдiн (аэропорт)|Кулöмдiнса аропорт]] кыпöдöм йылысь шуöм, подрядчик – Кулöмдiнса сплавконтора.
* [[1965]] – сиктын лоöма АТС – автоматика телепон станция.
* [[1966]] – Кулöмдiнын культура керка бердын лöсьöдöма [[Эжваса дзоридзьяс (ансамбль)|«Эжваса дзоридзьяс»]] ансамбль (веськöдлысь да вöзйысь – [[Гущин Василий Яковлевич|Василий Гущин]]).
* [[1966]], [[сора тӧлысь]] – Кулöмдiнын восьтöма медвытрезвитель.
* [[1968]], [[3 лӧддза-номъя|лöддза-номъя тӧлысь 3-ӧд лун]] – районса типография лои торъя уджаланiнöн, таöдз топографияöн веськöдлiс газетса редактор.
* [[1969]], [[29 ода-кора|ода-кора тöлысьтӧлысь 29-ӧд лун]] – Коми АССР-са министръяслöн сöвет вынсьöдiс Кулöмдiн сиктлысь генеральнöй плансö.
* [[1969]], [[10йирым йирым|йирымтӧлысь 10-ӧд лун]] – Кулöмдiнын культура керка водзын восьтöма [[Воин-мездысьлы паметник (Кулӧмдін)|Воин-мездысьлы паметник]]. Сiйöс вайöма Рязань обласьтысь. [[1987]] воын паметниксö жугöдöма.
* [[1969]] – Кулöмдiнын восьтöма пöжарнöй юкöн.
* [[1970]], [[15 моз|моз тöлысьтӧлысь 15-ӧд лун]] – КПСС райкоса медводдза секретар А.С. Крупенько восьтiс Кулöмдiнын [[В.И. Ленинлы паметник (Кулӧмдін)|В.И. Ленинлы паметник]]. Проект да сметасö лöсьöдöма А.А. Головач, паметниксö сувтöдöма Е.В. Николаевлöн бригадаыс.
* [[1976]] – Кулöмдiнын помалöма кирпичысь мöс карта кыпöдöм. Вöчöма 1202 №-а ПМК.
* [[1977]], [[ода-кора тӧлысь|ода-кора]] да [[лöддза-номъя тöлысь]]яс – Кулöмдiнын асльфальтируйтiсны туйяс.
* [[1979]], [[21 кӧч|кöч тöлысьтӧлысь 21-ӧд лун]] – Кулöмдiнын помалiсны кирпичысь культура керка кыпöдöм.
* [[1980]] – воссис Кулöмдiнса телецентр.
* [[1982]], [[6 ӧшым|öшым тöлысьтӧлысь 6-ӧд лун]] – ветеранъяслöн сöвет водзмöстчöмöн (веськöдлысь – Ф.А. Шучалин) Кулöмдiнын лöсьöдiсны тышса да уджвывса ветеранъяслысь «Красная гвоздика» хор. Худрукъясöн вöлiны В.Н. Тарабукина, В.Д. Марсов.
* [[1984]], [[1 кӧч|кöч тöлысьтӧлысь 1-ӧд лун]] – Кулöмдiнын кутiсны велöдчыны кирпичысь вöчöм выль шöр школаын, кодöс кыпöдiс 1202 №-а ПМК (веськöдлысь – Иван Остапов).
* [[1984]], [[6 вӧльгым|вöльгым тöлысьтӧлысь 6-ӧд лун]] – Кулöмдiнын восьтiсны Айму вöсна Ыджыд тышын кулöмдiнса усьöмаяслы монумент.
* [[1986]], [[йирым|йирым 5тӧлысь тöлысь5-ӧд лун]] – помалöма да восьтöма чорыд веркöса туй [[Сыктывкар]]сянь Кулöмдiнöдз, эштöдöма [[Эжва]] да [[Висер (Эжва вож)|Висер]] юъяс вомöн пос.
* [[1993]], [[лöддза-номъя тöлысь]] – Кулöмдiнысь мöдлаö вуджöдiсны ПВО-лысь войсковöй часьтсö. Ленин улича помын гарнизон сулалiс 20 во.
* [[1994]], [[13 тӧвшӧр|тöвшöр тöлысьтӧлысь 13-ӧд лун]] – [[Важ Выль во]] водзын, [[Василей лун]]ö, Кулöмдiнын медводдзаысь нуöдiсны асшöр шылад тэчысьяслысь [[Василей (гаж)|«Василей» гаж]].
* [[1996]], [[19 моз|моз тöлысьтӧлысь 19-ӧд лун]] – пасйисны Кулöмдiн сикт артмöмсянь 350 во (арталöны 1646 восянь), тшупöда пас кежлö Культура керка водзын сувтöдöма ыджыд из.
* [[1998]], [[1 косму|косму тӧлысь 1 тöлысь-ӧд лун]] – тупкысис Кулöмдiнса аэропорт. Базасö сетiсны вöр видзан Кулöмдiнса авиаотрядлы.
* [[1998]], [[14 вӧльгым|вöльгым тöлысьтӧлысь 14-ӧд лун]] – Кулöмдiн сиктысь неуна улынджык [[Эжва]] ю вомöн помалiсны пос. Сылöн кузьтаыс – 349 метра, пасьтаыс – 13,6 м., судтаыс – 20 м. Поссö вöчисны нёль во гöгöр.
[[Файл:Ленин паметник (Кулӧмдін).jpg|300 px|right|thumb|[[В.И. Ленинлы паметник (Кулӧмдін)]] ([[2011 во]])]]
| 