Финн-йӧгра кывъяс: версиякостса торъялӧм
Пытшкӧссӧ чышкӧма Пытшкӧссӧ содтӧма
FoxBot (сёрнитанін | чӧжӧс) м робот содтi: bat-smg:Fėnuougru kalbas |
Jugydmort (сёрнитанін | чӧжӧс) Вежӧмсӧ гӧгӧрвоӧдӧмыс абу |
||
Визь 1:
[[Файл:Oeraals verspreiding-af.svg|thumb|350 px|right|Чудь-йöгра да самод кывъяс]]
'''
= Сикасалöм =
# [[
# [[Саам кыв|Лопар]] вож – [[
# [[Мордва кывъяс|Мордва]] вож: [[Эрзя кыв|эрзя]] да [[Мокша кыв|мокша]] кывъяс.
# [[Мари кыв|Мари]] вож: [[Видзвыв мари кыв|видзвыв мари]] да [[
# [[Перым кывъяс|Перым]] вож: [[
# [[Обдорса йöгра кывъяс|Обдорса йöгра]] вож: [[Ханты кыв|ханты]] да [[Манси кыв|манси]] кывъяс.
# [[Мадьяр кыв|Мадьяр]] вож – мадьяр кыв, кодöс Обдорса йöгра кывъяскöд тшöтш öтувтöны [[Йöгра кывъяс|йöгра кыв котыр]]ö.
Важъя роч гижöдъясын казьтылöны [[
Фин-йöгра кывъяс матынöсь [[Самодий кывъяс|самодий]] кывъяскöд: [[Яран кыв|яран]], [[Маду кыв кыв|маду]], [[Ня-ася кыв|ня-ася]] да [[Сёлькуп кыв|сёлькуп]]. Яран да
= Кöнi сёрнитöны
Самодий войтыр пиысь няранъяс олöны [[Кардор обласьт]]увса Яранлöн асвеськöдлан кытшын, а сiдзжö [[Тюмень обласьт]]увса Ямалса Яранлöн асвеськöдлана кытшын. Маду, ня-ася да сёлькупъяс – войвыв [[Сибыр]]ын, Тюмень обласьт улын да Краснояр крайын. Хант да манси – Тюмень обласьтса Об ю пöлöн, Йöгралöн асвеськöдлан кытшын. Мукöд йин-йöгра войтырыс олö Асыввыв Европаын,
Унджык туялысьыс серти,
=
Кысянь воöмась [[Волга]] вожö важъя фин-йöгра йöз, абу на тöдмалöма. Но туялысьяс чайтöны, Асыввыв Европаö воиг кежлö найö волысьöмаöсь аръя, тюрки, монгол да юкагир войтыркöд. Тайö кывъясысь öтласа на фин-йöгра сёрниö веськавлöма уна торъякыв.
Ёна сёрöнджык Асыввыв Европаö локтöмаöсь айран кывъя войтыр (сколотъяс, сарматъяс, аланъяс). Налöн кывныс вöлöма матын синду-эвропаса вужкыв дiнö. Айранкöд волысьöмысла фин-йöгра сёрниö пырöма уна торъякыв, кодъяс индöны выль эмторъясöн вöдитчöм вылö: *''porsas'' порсь, *''mekse'' мазi, *''mete'' ма да с.в. Сёрöнджык айран кывъя войтырсянь öтласа
* '''pene'''- > соми ''peni'', мд. ''пиня'', мр. ''пий'', к. ''пон'', одм. ''пуны'', мдр.''fene'';
Визь 37:
* '''poča''' кöр > cами ''boasd'', мр. ''пучо'', одм. ''пужей'', (к. ''пеж: пеж-ку'' кöрпилöн кучик), х. ''pečex'', мc. ''pāsi'', камасин ''pōdu'' кöза.
=
1.Вужкывйын вöлöмаöсь асшöр да отсасян кывъяс, асшöр кывъяс вöлöмаöсь кык шыгараöсь. Кывдiн вöлöм помасьö дженьыд гулыдöн: *''-e''-öн, *''a''-öн, *''-ä''-öн, öти шыгараöсь вöлöмаöсь сöмын нимвежтасъяс, кывторъяс, сёрникосткывъяс, отсасян кадакывъяс: *''lē''- >лоны, соссяна кадакывъяс: ''ог, он, оз, эг, эн, эз'' да с.в.
Визь 47:
2. Кывсикасъяс омöля торъявлöмаöсь мöда-мöдсьыныс. Эманимлöн да кадакывлöн кывдiнъясыс вöлöмаöсь öткодьöсь, татшöм серпасыс кольöма и öнöдз, шуам: ''гöр'' плуг и паши, ''одм''. гыр плуг и паши, мдр. ''fagy'' кöдзыд и кынтö. Абу торъявлöмаöсь эманим да нимберд: к. ''югыд'', одм. ''югыт'', мд. ''валдо'' cвет и светлый, мдр. ''arany'' зарни и золотöй. Та вöсна кадакывлöн кыв вежлалан содтöсъяс тöдчöдлicны эз сöмын кадакывлысь чужöмсö, но и вöлöмаöсь эманимлöн асалан пасъясöн, öткодялöй: к. ''пуыс'' (лт. 3ч.), ''сулалic'' (лт. 3 ч.), одм. ''пиэд'' пиыд (лт.2ч.), ''карод'' вöчан (лт.2ч.), мдр. ''szemem'' синмöй, ''látom'' аддза. Манси кывйын омöльтан рöм кутысь ''-рись'' содтöс (артмöма тор, юкöн вежöртаса асшöр кывйысь, öткодяв: модяр ''rész'' юкöн) йитчö нима кывсикасъяс дiнö и кадакыв пертасъяс дiнö: ''няврам'' кага - ''няврамрись'' коньöр кага; ''ювув'' ми мунам – ''юврисюв'' ми, коньöръяс, мунам.
3. Юкöслун тип сертиыс
4. Эманимлöн да кадакывлöн вöлöма домöм да чужöм серти öти сикас вежласьöм. Татшöм серпасыс и öнi кольöма кызвын фин-йöгралы. Сöмын мари да одмортлöн сёрöнджык сöвмöма чужöм серти кык сикас вежласьöм.
Визь 77:
|}
Тайö пасъясыс и öнi паныдасьлöны кызвын
6. Вужкывйын вöлöма лыдлун вежöртаса куим пертас: лыдмытöм, кыкöдз да унаöдз лыдмöм. Кыкöдз лыдмöм кольöма сöмын
7. Эмторлысь асалöмсö петкöдлöмаöсь чужöм ликтан нимвежтасъяс-ысь артмöм асалан содтöсъясöн.
| |||