Вавилин Иван Михайлович: версиякостса торъялӧм

Пытшкӧссӧ чышкӧма Пытшкӧссӧ содтӧма
Новая страница: «'''Вавилин Иван Михайлович''' (комиӧн — '''Миш Вань'''; гусяним — '''Баярса Иван''') (19111975) ...»
 
Вежӧмсӧ гӧгӧрвоӧдӧмыс абу
Визь 1:
'''Вавилин Иван Михайлович''' (комиӧн '''Миш Вань'''; гусяним '''Баярса Иван''') ([[1911]][[1975]]) [[коми гижысь]], СССР-са [[Гижысь котыр]]ö пырысь ([[19491943]]), Коми АССР-са государственнӧй премиа босьтысь ([[1973]]).
 
==Олан туй==
* [[1911]], [[21 вӧльгым|вӧльгым 21 лун]] чужис Усть-Сысольск уездса Баяркерӧс грездын (ӧні — [[Кӧрткерӧс район]]ысь [[Позтыкерӧс (Кӧрткерӧс район)|Позтыкерӧсса]] [[Баяркерӧс (Кӧрткерӧс район)|Баяркерӧс]] [[грезд]]).
* [[1927]] – [[Коми сикт (газет)|Коми сикт]] газетын йӧзӧдіс медводдза кывбур.
* [[1975]], [[4 йирым|йирым 4 лун]] — куліс [[Сыктывкар]]ын.
* [[1927]]–[[1928]] – уджаліс «Руссголландлес» котырын: вöлöн кыскалӧма шпалъяс, а сэсся лöсалӧма шпалъяссö.
* [[1928]] – [[Войвыв кодзув (журнал)|«Ордым»]] журналын сылӧн петіс «Ыджыд сват» медводдза висьт.
* [[1929]]–[[1932]] – Иван Вавилин велӧдчис [[Помӧсдін (Кулӧмдін район)|Помӧсдінса]] ШКМ-ын (колкозса том йӧзлӧн школаын).
* [[1933]]–[[1937]] – армияын служба.
* [[1933]] – уджаліс [[Коми му (газет)|«Вӧрлэдзысь»]] газетын, печораса да сыктывдінса газетъясын.
* [[1941]]–[[1945]] – вӧлі [[Айму вӧсна Ыджыд тыш]] вылын. Гвардияса старшӧй сержант вӧлі «Катюша» орудиелӧн наводчикӧн да командирӧс вежысьӧн.
* [[1943]] – пырис [[Гижысь котыр|Гижысь котырӧ]].
* [[1944]] – пырис КПСС-ö
* [[1946]] – уджалӧ [[Гижысь котыр|Гижысь котырса]] правлениеын.
* [[1947]] – [[Войвыв кодзув (журнал)|Войвыв кодзув]] журналын кывкутысь секретар.
* [[1975]], [[4 йирым|йирым 4 лун]] куліс [[Сыктывкар]]ын.
 
== Гижан удж ==
Кöрткерöс да Сыктывдiн районсаяс Иван Вавилинöс öта-мöднысö ордйöмöн шуöны аслас гижысьöн. Öд чужлiс Иван Михайлович, кыдз ачыс ёртъясыслы висьтавлiс, куим пöвста керöсын – [[Кӧрткерӧс район|Кӧрткерӧс районса]] [[Позтыкерӧс|Позтыкерӧс сиктсöветувса]] [[Баяркерӧс|Баяркерöсын]]. А музаыс сылöн, Мария Александровна, вöлi [[Выльгорт (Сыктывдін район)|Выльгортса]] Давйысь. Танi и лöсьöдiсны сыкöд семья, быдтiсны кык нылöс да танi жö гижысь аддзис аслыс бöръя шойччанiн.
 
Збыльвылас кö, öнöдз на абу стöча тöдса, кор чужлiс Иван Вавилин. Öти гижöдын, кодöс кырымалö [[1945]] вося [[10 вӧльгым|вӧльгым 10 лунö]], сiйö ас кинас пасйö, чужлi пö [[25 вӧльгым|вӧльгым 25 лунö]]. А сёрöнджык нин, [[1952]] вося [[23 ода кора|ода-кора 23 лунö]], бара жö аслас киöн, гижö, мый чужан луныс сылöн [[21 вӧльгым|вӧльгым 21 лунö]].
 
Аслас олöм йылысь да поэтическöй мастерство босьтöм йылысь Иван Вавилин висьталö:
 
«''Начальнöй школаын велöдчигöн на кутi радейтны кывбуръяс. Но гижны босьтчöм йылысь думыштчылi сёрöнджык нин. 1927–28 воясын батькöд да ыджыд воккöд ме уджалi вöрын. Первой воас [[Чӧдъю (Лӧкчим вож))|Чöдъю]] дорын акционернöй общество «Руссголландлеслы» вöлöн кыскалi шпалъяс, а мöд вонас ачым нин велöдчи лöсны шпалъяссö. Олiм öтувъя баракын. Тöвся рытъясыд кузьöсь. Ме вöлi гораа лыддя коми книгаяс: [[Савин Ӧльӧксей Виттор|Нёбдiнса Витторлысь]], [[Чисталёв Тима Вень |Тима Веньлысь]], [[Лыткин Илля Вась|Илля Васьлысь]], [[Лебедев Михаил Николаевич|Михаил Лебедевлысь]] да мукöдлысь гижöдъяссö. Вöрын уджалысьяс менсьым лыддьöмторъяссö кывзылiсны сьöлöмсяньыс. Тайö тöвся рытъясас и чужи мöвп да кöсйöм – босьтчыны аслым кывбуръяс гижалöмö.
 
Сэки, дерт, ме эг на гöгöрволы, мый сэтшöм поэзияыс да поэтикаыс. Зiльлi гижны ритм да рифма вылö подуласьöмöн, и – ставыс. Гижа вöлi сы йылысь, мый аддза, мый кывла. Öтчыд висьталiсны: миян сиктö Пиля гöтыр ордö волöма сватыс, Конша сиктса Тима Семö, ыждалыштöма. Ме та йылысь гижи зэв ичöтик висьт «Ыджыд сват». Ыстi [[Войвыв кодзув (журнал)|«Ордым»]] журнал редакцияö. И лэдзöмаöсь. Та бöрын Тима Семö кутiс нимавны став [[Лӧкчим|Лӧкчим вожын]]. Неважöн тайö висьтсö аддзылi «Ордым» журналлöн [[1928]] вося öти номерысь, и серамöй петiс – сэтшöм нин сiйö вöлöма жеб, а комын öти во сайын менсьым кыпöдлывлiс нимкодьлун''».
 
[[1929]] воын Иван Вавилин пырис велöдчыны Помöсдiнса ШКМ-ö, тадз вöлi шусьö колхозса том йöзлöн школа. Аддзысьöма [[Чисталёв Тима Вень|Тима Венькöд]], кодi сiйö кадас велöдöма Помöсдiнса школаын коми кыв да литература:
 
"''– Тэ и лоан Баярса Иваныс, – шыасяс том морт дорö нималана гижысь. – Сiдзкö, тэнö гижам асланым литературнöй кружокö''".
 
Дерт, дзик пыр кывбуралысьöн Иван Вавилин эз ло, колiс мырссьыны-велöдчыны на. Сыктывкарын вузъясö да втузъясö дасьтан öти вося курсъяс помалöм бöрын, [[1933]] воын арнас, мунiс армияö. И сэтысь воöм бöрын том поэтлöн заводитчис зумыдджык литература творчествоыс.
 
Сöмын [[Айму вӧсна Ыджыд тыш]] водзвылын, [[1939]]–[[1940]]-öд воясö, [[Войвыв кодзув (журнал)|«Ударник»]] журналын выльысь петкöдчöны сылöн кывбуръясыс, найöс поэт ёнджыкасö гижис челядьлы лыддьöм вылö.
 
[[1941]] вося [[9 сора|сора 9 лунö]] (мöдлаын гижысь пасйöма, мый [[1942]] вося [[15 вӧльгым|вӧльгым 15 лунö]]) чужан му дорйыны мунö тшöтш и Иван Вавилин. Война воясö поэтлысь лэдзисны кык ичöтик кывбур чукöр: «Ни öти шаг бöрö!» да «Сöветскöй воин», кытчö пырисны салдат-фронтöвикъяс йылысь кывбуръяс.
 
Фронт вылын олöм йылысь Иван Вавилин ачыс висьталö тадзи:
 
«''[[1943]] вося [[25 урасьӧм|урасьӧм 25 лунö]] Штеровка дорын, Донбассö матысмигöн нин, ме ранитчи. Куйлi госпитальын [[Балашов]] карын. Бурдi тайö вося майын. «Май бурдöдiс менö» – юрын чужис мöвп. Кöсйи гижны кывбур, но сiйöс гижöм вылö мыйкö эз на тырмы. Колис во. Матысмис [[1944]] вося май. Тайö май водзвывса лунъясас миян частьяс врагöс вöтлiсны [[Днестр (ю)|Днестр ю]] сайö. Миян «катюшаяс» уна фашистöс купайтiсны Днестрын. Та бöрын миян фронтса частьяс бойясöн прöйдитiсны ыджыд да сьöкыд туй. Бöрö колины [[Румыния]], [[Болгария]], [[Югославия]], [[Венгрия]], и вот [[Австрия]]. Ми ичöтик Грабен сиктынöсь. Танi кылiм сьöлöм радуйтана юöр: «Победа!». И ме тайö сиктас пыр жö пукси да гижи бöрö кольöм став майяс йылысь стихотворение «Вит май», кöнi некымын кывйöн пасйи ассьым да ме кодь жö уна сöветскöй воинлысь боевöй туйсö''».
 
Фронт вылысь воöм бöрын Иван Вавилин нöшта на матынджык лоö коми литература дорö – медводз уджалö Коми [[Гижысь котыр|Гижысь котырын]], а [[1947]] восянь ответсекалö [[Войвыв кодзув (журнал)|Войвыв кодзув]] журналын, чуйдöдö да ышöдö том кывбуралысьясöс. Да и ачыс мудзлытöг гижö. Сылöн перö улысь петö книга бöрся книга: «Менам парма», «Тарас дед», «Зу», «Му выв кодзувъяс», «Кыаысь кыаö», роч кывбур чукöр. Челядьлы гижöдъяс: «Вельмöм Сан», «Дружнöй котыр», «Миша вöчö йöв», «Миян пароход» да мукöд.
 
[[1976]] воын [[Коми небöг лэдзанiн]]ын петiс сылöн «Сьöлöм сьылöм» сборник. Кипомысь гижӧдсö Иван Вавилин ас кокнас на вайлöма [[Попов Владимир Александрович|Владимир Поповлы]], кодi вöлöма редакторнас, да кутшöмсюрö пасйöдъяс бöрын нулöма на гортас. А кор Владимир Александрович сдайтiс типографияö поэтöн тэчöм-öтлаöдöм кывбуръяса рукописьтö, авторыс эз нин вöв ловъя: [[1975]] вося [[йирым|йирым 5 лунö]] сiйö виччысьтöг кувсис...
 
==Небӧгъяс==
* МуМенам выв кодзувъяспарма. Сыктывкар, [[19651957]].
* КыаысьТарас кыаӧдед. Сыктывкар, [[19701959]].
* Кывбуръяс,Му выв поэмаяскодзувъяс. Сыктывкар, [[19731965]].
* СьӧлӧмКыаысь сьылӧмкыаӧ. Сыктывкар, [[19761970]].
* Кывбуръяс, поэмаяс. – Сыктывкар, [[1973]].
* Сьӧлӧм сьылӧм. – Сыктывкар, [[1976]].
 
== Наградаяс==
* «Отвагаысь» медаль
* «Боевӧй заслугаясысь» медаль
* «Вена кар босьтӧмысь» медаль.
 
== Ӧшмӧсъяс==
17 визь ⟶ 64:
* Писатели Коми АССР. — Сыктывкар, [[1961]].
* [[Ванеев, Альберт Егорович|Ванеев А.Е.]] Иван Михайлович Вавилин // История коми литературы. — Сыктывкар, [[1981]]. — Т. 3.
* [[Елфимова Анжелика Геннадьевна|Елфимова А.]] Куим пöвста керöсысь петöм морт // [[Коми му (газет)|Коми му]], [[2011 во]], [[8 ӧшым|öшым 8 лун]].
 
[[Категория:Персоналия:Коми]]