Сӧветскӧй Союзса Герой
Сӧветскӧй Союзса Герой — СССР-ын медвылыс тшупӧда почёт звание, мый вӧлі сетӧны война кадӧ подвиг либӧ зэв тӧдчана заслуга вӧчӧмысь, а сідзжӧ, мирнӧй кадӧ.
Тайӧ званиесӧ медводдзаысь лӧсьӧдӧма 1934 вося косму тӧлысь 16 лунӧ СССР-са ЦИК-лӧн Шуӧмӧн. Сӧветскӧй Союзса Геройлы содтӧд пас — «Зарни Кодзув» медаль — вынсьӧдӧма СССР-са Вылыс Сӧветлӧн Президиум Указӧн 1939 вося моз тӧлысь 1 лунӧ. Наградалысь эскизсӧ дасьтіс архитектор Мирон Иванович Мержанов.
«Сӧветскӧй Союзса Герой» звание йылысь Положение вежны
1934 вося косму тӧлысь 16 лунӧ СССР-са ЦИК-лӧн Шуӧмын гижӧма: «Установить высшую степень отличия — присвоение за личные или коллективные заслуги перед государством, связанные с совершением геройского подвига, звания Героя Советского Союза». Геройлы некутшӧм торъя пас оз вӧлі сетны, сетӧны сӧмын СССР-са ЦИК-лысь грамота.
«Сӧветскӧй Союзса Герой» ним медводдзаӧн вӧлі сетӧма 11 лётчиклы. Грамота кындзи, налы сетісны Ленин орден. Та йылысь вӧлі пасйӧма 1936 вося сора тӧлысь 29 лунӧ СССР-са ЦИК-лӧн Шуӧмын.
СССР-са Вылыс Сӧветлӧн Президиум Шуӧмӧн 1939 вося моз тӧлысь 1 лунӧ Сӧветскӧй Союзса Геройяслы вӧлі пыртӧма торъя пас — «Сӧветскӧй Союзса Герой» медаль. 1939 вося йирым тӧлысь 16 лунӧ вӧлі вынсьӧдӧма медальлысь ортсыса петкӧдчӧмсӧ, кодлы пуктісны «Зарни Кодзув» медаль ним. Медводдза Положение серти, ӧні позис унаысь наградитны «Зарни Кодзулӧн». Кыкысь Сӧветскӧй Союзса Геройлы вӧлі сетӧны мӧд «Зарни Кодзув» медаль да сылы чужанінас сувтӧдӧны эзысь бюст. Куимысь Сӧветскӧй Союзса Геройлы вӧлі сетӧны коймӧд «Зарни Кодзув» медаль, а сылысь эзысь бюстсӧ колӧ вӧлі сувтӧдны Москваса Сӧветъяслӧн Дворечын.
1967 вося кӧч тӧлысь 6 лунӧ Шуӧм серти Сӧветскӧй Союзса Геройяслы вӧлі лӧсьӧдӧма канмуса кокньӧдъяс.
Лыдпасъяс вежны
Сӧветскӧй Союзса Герой ним медводдзаӧн вӧлі сетӧма 1934 вося косму тӧлысь 20 лунӧ полярнӧй лётчикъяслы, кодъяс мездісны «Челюскин» паракодвывса вӧйысь йӧзӧс: Анатолий Ляпидевский (1-ӧд номера медаль), Сигизмунд Леваневский, Василий Молоков, Николай Каманин, Маврикий Слепнёв, Михаил Водопьянов, Иван Доронин.
1941 во кежлӧ Герой ним СССР-ын босьтісны 626 морт.
Айму вӧсна Ыджыд тыш кадся подвигъясысь Сӧветскӧй Союзса Герой ним вӧлі сетӧма 11 сюрс 657 мортлы (3051 мортлы — кулӧм бӧрас), на лыдын кыкысь сетӧма 107 мортлы (сизимлы — кулӧм бӧрас).
СССР кадӧ «Сӧветскӧй Союзса Герой» ним новлісны 12 сюрс 776 морт.
Видзӧдӧй тшӧтш вежны
Ӧшмӧсъяс вежны
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И.Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с.
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с.
- «Герои страны» проект