Юрьё Йоосеппи Вихман

Вихман Юръё Йоосеппи (суоми Wichmann Yrjö Jooseppi) (1868–1932) — Суомиысь кыв, фольклор да этнография туялысь.

Юрьё Йоосеппи Вихман
Чужан лун:	1868-ӧд вося кӧч тӧлысь 8-ӧд лун(1868-09-08)
Чужанін:	Лиминка[d], Северная Остроботния[d], Оулу[d], Великое княжество Финляндское[d], Россияса империя
Кулан кад:	1932-ӧд вося ода-кора тӧлысь 3-ӧд лун(1932-05-03) (63 арӧс)
Куланін:	Хельсинки, Южнофинляндское агентство регионального управления[d], Суоми Му
Канму:	Россияса империя  Суоми Му
Мыйся уджыс:	филолог, этнограф
Ошканпасъяс да премияяс:
Автограф:
Юрьё Йоосеппи Вихман на Викискладе

Олан туй

Юръё Вихман чужӧма 1868-ӧд вося кӧч тӧлысь 8-ӧд лунӧ Суомиын Лиминкаын.

1887–1891-ӧд воясӧ велӧдчӧма Хельсинки университетын, сэсся некымын во велӧдӧма финн кыв школаясын. 1897-ӧд воын дорйӧма доктор ним вылö диссертация. Нимыс — «К истории вокализма первого слога в удмуртского языка в сопоставлении с зырянским» (йöзöдöма 1915 воын). 1915-ӧд воын лоӧма Хельсинки университетын финн-йöгра кывъясысь доцентöн.

Кулӧма 1932-ӧд вося ода-кора тӧлысь 3-ӧд лунӧ Хельсинкиын.

Коми муӧ волӧм

1901—1902 воясын Вихман вöлi Коми муын командировкаын. Коми муӧ мӧдӧдчис 1901-ӧд вося кӧч тӧлысь 14-ӧд лунӧ и Суомиӧ бӧр воис 1902-ӧд вося моз тӧлысь 23-ӧд лунӧ.

Ю.Й. Вихман вӧлі Усть-Сысольскын, Визинын, Абъячойын, Ношульын, Леткаын да коми пермякъяслӧн Юсьва сиктын. Ветлӧдлігас чукӧртіс коми йӧзыслысь сёрнисикасъяссӧ, туяліс коми грамматика.

Став чукӧртӧм материалысь Хельсинкиын 1916-ӧд воӧ сійӧ лэдзис «Коми—зыряналӧн йӧзкостса поэзия» небӧг. Сэтчӧ пырисны 60 мойд, 36 кывбур, 43 сьыланкыв, 15 бӧрдӧдчанкыв, 191 шусьӧг да ӧкмыс сёрнисикасӧн 278 нӧдкыв.

Тайӧ вӧлі Ю.Й. Вихманлӧн вывті тӧдчана уджӧн, кӧні петкӧдчис коми кывйыс да сылӧн сёрнисикасъясыс аслас озырлуннас да коланлуннас. Ас кадӧ босьтчывліс сійӧ вӧчны и коми-немеч кывчукӧр, во эз удит, кувсис. И сылысь уджсӧ помаліс сылӧн велӧдчысьыс – Т.Э. Уотила. Кывчукӧрсӧ вӧлі лэдзӧма Хельсинкиын 1942-ӧд воӧ. Кывчукӧрсӧ лӧсьӧдіс коми сёрнисикасъяс пыртӧмӧн, кӧнi 10 сюрс кыв. Вихман торйӧдӧма Луздор да Леткаса сёрнисикасьяссӧ. Сетӧма кывъяс дорас зэв лӧсялана зумыд кывтэчасъяс. Кывъясыслысь вежӧртассӧ орччӧдӧма немеч кывйӧн, роч кывйӧн, финн кывйӧн да удмурт кывйӧн. Вежӧртассӧ восьтӧма сё сайӧ коми кывлысь.

Ӧніӧдз на финнъяс, да и коми йӧзыс, лыддьӧны сійӧ финн-йӧгра кывъя учёнӧйяс пиысь медся тӧдчана да нималана туялысьӧн.

Небӧгъяс

• Wotjakische Sprachproben I: Lieder, Gebete und Zaubersprüche. XX+200 S. Helsingfors, 1893;
• Rätsel, Märchen, Sagen und Erzählungen II: IV + 200 S. Helsingfors, 1901;
• Wotjakische Chrestomathie mit Glossar. Helsingfors, 1901;
• Die tschuwassischen Lehnwörter in den permischen Sprachen. Helsingfors, 1903;
• Zur Geschichte des Vokalismus der ersten Silbe im Wotjakischen mit Rücksicht auf das Syrjänische. Helsinki, 1915.

Ӧшмӧсъяс

• Кельмаков В. Юрьё Вихман и вопросы удмуртского языкознания // Пермистика 2. — Ижевск, 1991.
• Мартынов В.И. Литераторы земли Коми. Биобиблиографический словарь-справочник. — Сыктывкар: Изд-во «Эскӧм», 2000. — С. 52, 100.
• Плоскова М.А., Колегова Н.В. Суомисянь Комиӧдз: Ю.Й. Вихманлы 135 во. Уроксӧ вӧчӧма коми кыв, литература, фольклор, история, география предметъяс подулалӧмӧн. – Сыктывкар: КРИРОиПК, 2004. — 32 л.б.
• Туркин А.И. Вихман Юрьё Йоосеппи // Коми язык. Энциклопедия / Отв. ред. Федюнёва Г.В. — Москва, 1998. — С. 57—60.
• Родники пармы. Научно-популярный сборник. Выпуск 4. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1996. — С. 260—261.