Ябыр

Ябыр (латин Sturnus; рочӧн Скворцы) — сьылысь кайяс рӧдысь лэбач.

Ябыр

Ыджда да рöм

Ябырлӧн тушаыс чим сьӧд. Гозйӧдчан кадас кытсюрӧ содтӧд дзирдалыштӧ гӧрдов либӧ гӧрдовлӧз рӧмсерӧн. Синмыс перкаль, тулыснас нырыс кольквиж. Лысӧм бӧрас выльысь петӧм гӧныс еджыд чутъяса. Туялысьяслӧн висьталӧм серти, Коми муын сьӧд ябырысь ӧтдор кӧнсюрӧ шочиника паныдасьлывлӧ алӧйгӧрд ябыр, кодлӧн сьӧд рӧма сӧмын юрыс, бордйыс да бӧжыс, а сэсся быдлаті гöрдов.

Паськалöм

Ябыр — локтысь-мунысь лэбач. Гожйыны волывлӧны быд во сӧмын Коми мулӧн лунвыв да шӧр юкӧнъясас, Печора карсянь да Кослан сиктсянь войвылынджык оз нин паныдасьлыны.

Оласног да поздйысьöм

Локтӧны Коми муӧ ябыръяс сьӧд ракаясысь неуна сёрӧнджык — косму тӧлысь шӧрын. Чужанінас воӧдчӧны оз ӧтвылысь: первой айясыс, лун-мӧд мысти — эньясыс. Айясыслӧн медшӧр могыс – гозпӧвъясыслӧн воигкежлӧ корсьны лӧсялана поздысянінъяс. Эмӧсь кӧ керкаяс дорын пӧвйысь вӧчӧм позъяс, овмӧдчӧны сэтчӧ. Кодлы оз тырмы татшӧм скворечникыс — пу горсъясӧ. Поздысянiнсӧ аддзӧм бӧрын лэбачьясыс пу вожъяс вылӧ пуксьӧмӧн чуксасьӧны быдсяма пӧлӧс шыясӧн, весиг тшӧтш мукӧд кайяс ног сьывны босьтчылӧны, да нерсьӧм кодь артмылӧ. Татшӧм чуксасьӧм сертиыс эньыс и тӧдмалӧ, кытӧн сiйӧс виччысьӧ пӧлыс. А сэсся ябыр гозъя кыкӧн нин дасьтысьӧны быдтысигкежлас. Ваялӧны позъяс кос турун, гӧн да мукӧд пӧлӧс небыдтор, вольсалӧны пыдӧсас. Кольксӧ пӧжны пуктӧны нёльсянь сизимӧдз, найӧ кельыдлӧз рӧмаӧсь. Пӧжсигас позъяс пукалӧ эньыс, пӧлыс сӧмын корсюрӧ вежлывлӧ сiйӧс. Кайпияныс чужӧны кык вежон мысти. Бать-мамныс пырысь-пыр жӧ весалӧны позсӧ — кольк кышъяссӧ петкӧдлӧны ортсӧ.

Медводдза лунъясас йылӧмыс этшаника на сёйӧны, но налӧн вытьыс ӧтарӧ содӧ. Сы вӧсна сёянсӧ ябыр гозъялы лоӧ ваявны пыр унджык и унджык. Водз асывсянь сёр рытӧдз дугдывтӧг ноксигад налы атшвайтӧдзыс овлывлӧ. Борд йылас кыпӧдчӧм бӧрын том лэбачьясыс чукӧртчӧны гырысь кельӧбъясӧ да лунтыръясӧн лэбалӧны градъяс, ыбъяс, видзьяс весьтын, зiля кокалӧны лёльӧясӧс да нидзувъясӧс, вой мазiяслысь, слӧнгагъяслысь, лотшакъяслысь горш номыръяссӧ, кодъяс вайӧны уна лёк кӧдзаяслы, пуктасъяслы, веж быдмӧгъяслы. Пӧткӧдчӧны ябыръяс тшӧтш вотӧс тусьясӧн да быдмӧг кӧйдысӧн.

Чужанiнсӧ ябыръяс эновтӧны водз арнас. Тавося том быдтасъясыс туйӧ вӧрзьӧдчӧны пӧрысьджыкъяс сертиыс водзджык. И асьныс воӧдчӧны налӧн некор на волывтӧм шоныдiнъясӧ. Тӧвсӧ коллялӧны лэбачьясыс Францияын, Испанияын, Шӧрмудор саридзбердса муясын. Но медся уна тӧвйысь ябырыс чукӧртчӧ Англияын.

Рöдвуж кыв вылын

Ябыр нимыс лэбачыслӧн медся важ, сiйӧс лӧсьӧдлӧмаӧсь уна сюрс во сайын, ӧнія торъя войтыръяс вылӧ юксьытӧдз на: коми пермякъяслӧн — «ябыр», удмуртъяслӧн — «юбер». Ябырӧн шуӧны лэбачсӧ лунвывса комияс — Луз ла Летка вожъясын, Эжва кывтыдын. А мукӧдлаас, тшӧтш и перымса комияс, нимтӧны сьӧдкайӧн. Медся ёна лӧсялӧ лэбачыслы сьӧдкай нимыс.

Видзӧдӧй тшӧтш

• Ябыров — лэбач нимысь артмӧм ов.

Öшмöс

• Ракин А.Н. Ябыр // Би кинь, 2012. — 6 №.
• Ракин А.Н. Вӧр-васа олысьяс. — Сыктывкар: Анбур, 2017. — 240 л.б.