Почёт орден (СССР)

Почёт орден (рочӧн: Орден «Знак Почёта») — СССР-ын канмуса орден. Лӧсьӧдӧма СССР-са Шӧр Исполнительнӧй комитетлӧн (ЦИК) Шуӧмӧн 1935 вося вӧльгым тӧлысь 25-ӧд лунӧ. 1988 вося моз тӧлысь 22-ӧд лунӧдз вӧлі шусьӧ «Почёт пас» орден.

«Почёт пас» орден (1988 воӧдз)
Почёт орден (1988 восянь)

1991 воӧдз вӧлі сетӧма кӧнкӧ 1 млн 581 сюрс орден.

Орденлӧн статус

вежны

1. «Почёт Пас» орден лӧсьӧдӧма, медым сетны ыджыд вермӧмъясысь производствоын, туясян, каналан, социально-культурнӧй, спортивной да йӧзлы колана мукӧд уджын, а сідзжӧ гражданскӧй доблесьт петкӧдлӧмысь.

2. «Почёт Пас» орден сетсьӧ:

  • СССР-са гражданалы;
  • предприятиеяслы, объединениеяслы, учреждениеяслы, котыръяслы, районъяслы, каръяслы да мукӧд овмӧдчанінъяслы.

«Почёт Пас» орден вермӧны сетны и сэтшӧм йӧзлы, кодъяс оз лоны СССР-са гражданаӧн, а сідзжӧ суйӧр сайса предприятиеяс, учреждениеяс, котыръяс да овмӧдчанінъяслы.

3. «Почёт Пас» орден сетсьӧ:

  • промышленносьтын, видз-му овмӧсын, керка кыпӧдӧмын, транспортын, связьын, вузасьӧмын, йӧзӧс вердӧмын, жилищнӧ-коммунальнӧй овмӧсын, йӧзӧс могмӧдӧмын, йӧзкостса овмӧслӧн мукӧд юкӧнын ыджыд вермӧмъяс петкӧдлӧмысь;
  • социалистическӧй вермасьӧмын план вевтыртӧмын ыджыд результатъяс петкӧдлӧмысь;
  • выль технологияяс, водзмӧстчӧмъяс, выльтор лӧсьӧдӧмъяс да колана вӧзйӧмъяс производствоӧ пыртӧмысь;
  • туясян уджысь вермӧмъясысь;
  • сӧветскӧй культура, литература, искусствоын ыджыд вермӧмысь, ичӧт войтырӧс велӧдӧмын да коммунистическӧй быдтӧмын вермӧмъясь, вылыс тшупӧда кадъяс дасьтӧмысь, йӧзлы медицинаса отсӧг сетӧмысь, физическӧй культура да спорт да йӧды мукӧд колана удж сӧвмӧдӧмысь;
  • страналысь обороноспособносьт ёнмӧдӧмӧ пай пуктӧмысь;
  • каналан да общественнӧй уджын зільӧмысь;
  • СССР да мукӧд государство костын экономическӧй, научно-техническӧй, культурнӧй да мукӧд йитӧд сӧвмӧдӧмӧ пай пуктӧмысь;
  • смел вӧчӧмторъясысь, кодъясӧс вӧчӧма йозӧс дорйигӧн, общественнӧй пӧрадок видзигӧн, вӧр-валӧн лёкторъяс бырӧдігӧн да мукӧд гражданскӧй доблесьт петкӧдлігӧн.

4. «Почёт Пас» орден новлӧны морӧслӧн шуйгала дорас. Эм кӧ СССР-са мукӧд орден, новлӧны Войтыръяслӧн Ёрталун орден бӧрын.

СССР-са Вылыс Сӧветысь Президиумлӧн 1988 вося моз тӧлысь 28-ӧд лунӧ Шуӧмӧн вӧлі вынсьӧдӧма «Почёт орденлӧн» выль статут да серпасалӧм.

Орден серпасалӧм

вежны

«Почёт Пас» орден овал кодь, бокъяссяньыс серпасалӧма дублӧн увъясыс. Шӧрас – уджалысь мужичӧй да нывбабалӧн мыгӧръясыс, кодъяс ас весьтаныс кутӧны дӧрапас, кытчӧ гижӧма «Пролетарии всех стран, соединяйтесь!».

Орденлӧн вылысас вит йыла кодзув, сы улын «СССР» гижӧд. Орденлӧн улысас «ЗНАК ПОЧЁТА» гижӧд. Дӧрапас да кодзув пемыд гӧрд рӧмаӧсь, бокъяссӧ зарниӧдӧма. Дӧрапаслӧн воропыс да гижӧдыс зарниӧдӧма.

«Почёт Пас» орден вӧчӧма эзысьысь. Орденлӧн джуджтаыс – 46 мм, пасьтаыс – 32,5 мм.

Кытш отсӧгӧн орден йитчӧ вит пома колодкакӧд; сійӧ – розӧвӧй рӧма шӧвк лента, кык оранжӧвӧй визя боктіыс. Ленталӧн пасьтаыс – 24 мм, визьяслӧн пасьтаыс – 3,5 мм.

«Почёт Пас» орден Почёт орденӧ 1988 воын вуджӧдӧм бӧрын неуна вежсис орденлӧн ортсысыс. Почёт орден торъялӧ сыӧн, мый «ЗНАК ПОЧЕТА» гижӧд улысас вежӧма чарла да мӧлӧт серпасъяс вылӧ да кык лавр увъяс вылӧ. Выльпӧлӧс Почёт орден вылӧ вуджігӧн номеръясыс эз дзугсьыны.

Орден историяысь

вежны

1-ӧд номера «Почёт Пас» орден вӧлі сетӧма Ташкент обласьтысь «Батыр» колхозса веськӧдлысь Артыкбай Тиллябаевлы хлопок урожайносьт кыпӧдӧмын ыджыд вермӧмъяс шедӧдӧмысь да уджвывса героизмысь. Медводдза уджалан котыр, кодлы вичмӧдісны «Почёт Пас» орден — С.М. Киров нима Макеевскӧй металлургическӧй заводысь 2 №-а мартеновскӧй цех. Коллективлы сетӧма орденсӧ плансӧ вевтыртӧмысь, вермасьӧм бура котыртӧмысь да канмуса заданиеяс кадысь водз вӧчӧмысь.

Орденсӧ медбӧрын сетӧма «Цемент» Россияса канму концернысь Белгородса цемент заводлӧн директор Анатолий Яковлевич Литвинлы СССР-са Президентлӧн Шуӧмӧн 1991 вося ӧшым тӧлысь 21-ӧд лунӧ.

Ӧшмӧсъяс

вежны
  • Колесников Г.А., Рожков А.М. Ордена и медали СССР. — М., ВИ, 1983.
  • Сборник законодательных актов о государственных наградах СССР. — М., 1984.
  • Гребенникова Г.И., Каткова Р.С. Ордена и медали. — М., 1982.
  • Можейко И.В. Награды. — М., 1998.
  • Дуров В.А. Отечественные награды. 1918–1991. — М., 2005.
  • Горбачёв А.Н. Многократные кавалеры орденов СССР. — М., 2006.
  • Горбачёв А.Н. 10000 генералов страны. — М., 2007.

Ыстӧдъяс

вежны