Смилингис Анатолий Антонович

Смилингис Анатолий Антонович

Смилингис Анатолий Антонович (1927—2021) — асму туялысь, историк, турист.

Олан туй

Анатолий Смилингис чужӧма 1927-ӧд вося йирым тӧлысь 4-ӧд лунӧ Литваса Плунге карын велӧдысьяслӧн семьяын. 1941-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 4-ӧд лунӧ сійӧс бать-мамыскӧд да чойыскӧд депортируйтӧмаӧсь. Репрессия улӧ веськалӧм батьсӧ сэсся абу аддзылӧмаӧсь. Чойыскӧд да мамыскӧд, Анатолий Смилингис 1941-ӧд воын веськалӧма Кӧрткерӧс районса мӧд участокӧ. Дас нёль арӧса зон олӧма зэв сьӧкыда, некымынысь вӧлӧма кулан выйын. Мамыс 1943 воын кулӧма Човса тюрмаын, Рита чойсӧ мӧдӧдӧмаӧсь школа-интернатӧ (а сэсся гусьӧн тӧдтӧм йӧз нуӧмаӧсь Литваӧ).

Спецпоселениеысь мездӧм бӧрын А.А. Смилингис кольччӧма овны да уджавны Кӧрткерӧсӧ. Уджалӧма больничаын завхозӧн, бухгалтералӧма. Нелямын воысь дырджык веськӧдлӧма Кӧрткерӧс районса пионер керкаӧн (ӧні — челядьлы содтӧд тӧдӧмлун сетан Кӧрткерӧс районса шӧрин).

Кулӧма 2021-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 18-ӧд лунӧ Кӧрткерӧсын.

Туялан удж

Пионер керкаын директоралігӧн туялӧма чужан мусӧ. А.А. Смилингисӧс шуӧны туристъяслы «Белка» клуб лӧсьӧдысьяс пиысь ӧтиӧн. «Белка» клуб лӧсьӧдӧм бӧрын школьникъяскӧд кытшовтӧма став Коми мусӧ, уналаӧ волӧмаӧсь и подӧн, и кывтӧмӧн. Ӧктӧмаӧсь изъяс, тӧдмалӧмаӧсь вӧр-ва, гижалӧмаӧсь олӧма йӧзсянь война да репрессия йылысь казьтылӧмъяс. Сылӧн водзмӧстчӧмӧн Кӧрткерӧс районын восьтӧма Сусъёль, Пианько, Лымва заказникъяс.

Туялӧма ГУЛАГ-лысь историясӧ. Унатор Анатолий Смилингис вӧчӧма, медым мыжтӧг мыждӧмаяслысь паметьсӧ видзны йӧз сьӧлӧмын. Туясьӧмъяс бӧрын сійӧ корсьӧма тыдавтӧм нин шойнаяс, индӧма найӧс картаясӧ, сувтӧдӧма казьтылан пасъяс, кытчӧ ӧнія кадӧ волывлӧны став мир пасьталаысь кулӧмаяслӧн рӧдвужыс.

Аслас гӧтырыскӧд – Людмила Николаевна Королёвакӧд – А.А. Смилингис туялӧма коми йӧзлысь важся оласногсӧ, висервожса фольклор да печканъяс, коми пасъяс.

Анатолий Смилингис — Вӧр-ва видзан ставроссияса обществолӧн почёта член, Челядь туризм да краеведениеысь ставмирса академияса академик.

Ошканпасъяс

• Коми АССР-са культураын нимӧдана уджалысь (1990)
• Кӧрткерӧс районса Почёта гражданин (2011)
• «Уджвывса ветеран» медаль (1983)
• «В.И. Ленинлы 100 во тыригкежлӧ» медаль (1970)
• «Айму вӧсна Ыджыд тыш кадӧ бур уджысь» медаль (1994)
• «Уджын бура петкӧдчӧмысь» медаль (1997)
• «Челядь туризмлы верносьтысь» медаль (2007)
• Вӧр-ва видзан ставроссияса обществолӧн Ыджыд казьтылана медаль (1982)

Ӧшмӧсъяс

• [1] Артеев А. Краевед Анатолий Смилингис: «В Коми я вырос, и здесь я нужен людям» // Республика, 2017. 9 окт. (рочӧн).
• [2] Артеев А.А. Несущий крест свой // Регион. 2017. 27 нояб. (рочӧн)