Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз

Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз (рочӧн: Союз Советских Социалистических Республик) — ыджыд государство, коді вӧлі Европаын да Азияын 1922-ӧд восянь 1991 воӧдз. Дженьыдджыка нӧшта шуӧны: Сӧветскӧй Союз, ССРС, СССР.

Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз
Союз Советских Социалистических Республик
Дӧрапас Канпас
Дӧрапас Канпас
Кыв роч
Юркар Мӧскуа
Медыджыд каръяс Мӧскуа, Петыркар, Новосибирск
Веськӧдлан ног Сӧветскӧй республика
Каналан эскӧм абу
Мувывтор 22 402 200 км²
Йӧзлӧн лыд 293 047 571 гӧгӧр
Ӧтуввез-домен .su
Телефон код +7
Час кытш UTC+2…+12

География

вежны

Сӧветскӧй Союз мирын вӧлі медыджыд государствоӧн. Сылӧн ыдждаыс — 22 400 000 кв.км. Шылькнитчис мулӧн квайтӧд юкӧн вылас. ССРС-лӧн кузьтаыс асыввывсянь рытыввылӧдз — 10 000 км (11 час вӧнь), войвывсянь лунвылӧдз — 7200 км. Страналӧн мутасын вӧлі вит климат зона.

Сӧветскӧй Союзлӧн вӧлі мирын медкузь су (границу) (60 000 км сайӧ). ССРС-лӧн вӧлі ӧтувъя су татшӧм странаяскӧд: АӦШ, Афганистан, Китай, Чехословакия, Финляндия, Венгрия, Иран, Монголия, Войвыв Корея, Норвегия, Польша, Румыния да Турция (1945—1991 воясӧ).

История

вежны

1922 вося ӧшым тӧлысь 29 лунӧ РСФСР, Украина ССР, Беларусь ССР да Кавказсайса СФСР Сӧветъяссянь съезд делегацияяслӧн конференция вылын вӧлі кырымалӧма ССРС лӧсьӧдӧм йылысь сёрнитчӧм. Тайӧ документ вӧлі вынсьӧдӧма 1922 вося ӧшым тӧлысь 30 лунӧ Сӧветъяслӧн I-дза Ставсоюзса съездӧн да кырымалӧма делегацияяслӧн веськӧдлысьясӧн. Тайӧ луныс и лыддьысьӧ ССРС артмӧдан лунӧн, кӧть и ССРС-лысь Народнӧй Комиссаръяслӧн сӧвет (Веськӧдлан котыр) да наркоматъяс (министерствояс) вӧлі лӧсьӧдӧма сӧмын 1923 вося сора тӧлысь 6 лунӧ.

Юклӧм

вежны

Сӧветскӧй Союзлӧн ӧтувъя ыдждаыс 1991 вося моз тӧлысьӧ вӧлі 22,4 млн км².

Медводдза кадас, ССРС лӧсьӧдӧм йылысь Сёрнитчӧм серти, мый вӧлі кырымалӧма 1922 вося ӧшым тӧлысь 30 лунӧ, ССРС-ӧ пырисны:

  • Рочмуса Социалистическӧй Федеративнӧй Сӧветскӧй Республика (дженьыда: РСФСР)
  • Украина Социалистическӧй Сӧветскӧй Республика
  • Беларусь Социалистическӧй Сӧветскӧй Республика
  • Кавказсайса Социалистическӧй Федеративнӧй Сӧветскӧй Республика
ССРС юлӧм
республика ыджда,
сюрс км²
олысь лыд,
сюрс морт (1966)
олысь лыд,
сюрс морт (1989)
кар
лыд
карсяма посёлок
лыд
Веськӧдлан шӧрин
РСФСР 17075,4 126561 147386 932 1786 Москва
Украина ССР 601,0 45516 51704 370 829 Киев
Беларусь ССР 207,6 8633 10200 74 126 Минск
Узбек ССР 449,6 10581 19906 37 78 Ташкент
Казах ССР 2715,1 12129 16538 62 165 Алма-Ата
Грузия ССР 69,7 4548 5449 45 54 Тбилиси
Азербайджан ССР 86,6 4660 7029 45 116 Баку
Литва ССР 65,2 2986 3690 91 23 Вильнюс
Молдова ССР 33,7 3368 4341 20 29 Кишинёв
Латвия ССР 63,7 2262 2681 54 35 Рига
Киргиз ССР 198,5 2652 4291 15 32 Фрунзе
Таджик ССР 143,1 2579 5112 17 30 Душанбе
Армян ССР 29,8 2194 3283 23 27 Ереван
Туркмен ССР 488,1 1914 3534 14 64 Ашхабад
Эст ССР 45,1 1285 1573 33 24 Таллин
ССРС 22402,2 231868 286717 1832 3418 Москва

Олысь лыд

вежны
ССРС республикаясын олысь лыд вежласьӧм (сюрс морт)
республика 1913 1926 1939 1950 1959 1966 1970 1973 1979 1987 1989 1991
РСФСР 89902 92737 108379 101438 117534 126561 130079 132151 137410 145311 147386 148548
Украина ССР 35210 29515 40469 36906 41869 45516 47127 48243 49609 51201 51704 51944
Беларусь ССР 6899 4983 8910 7745 8055 8633 9002 9202 9533 10078 10200 10260
Узбек ССР 4366 4660 6440 6314 8261 10581 11960 12902 15389 19026 19906 20708
Казах ССР 5565 6037 5990 6703 9154 12129 12849 13705 14684 16244 16538 16793
Грузия ССР 2601 2677 3540 3528 4044 4548 4686 4838 4993 5266 5449 5464
Азербайджан ССР 2339 2314 3205 2896 3698 4660 5117 5420 6027 6811 7029 7137
Литва ССР 2028 ~ 2880 2573 2711 2986 3128 3234 3392 3641 3690 3728
Молдова ССР 2056 ~ 2452 2290 2885 3368 3569 3721 3950 4185 4341 4366
Латвия ССР 2493 1857 1885 1943 2093 2262 2364 2430 2503 2647 2681 2681
Кыргыз ССР 864 1002 1458 1740 2066 2652 2933 3145 3523 4143 4291 4422
Таджик ССР 1034 1032 1484 1532 1981 2579 2900 3194 3806 4807 5112 5358
Армян ССР 1000 881 1282 1354 1763 2194 2492 2672 3037 3412 3283 3376
Туркмен ССР 1042 998 1252 1211 1516 1914 2159 2364 2765 3361 3534 3576
Эст ССР 954 1117 1052 1101 1197 1285 1356 1405 1465 1556 1573 1582
ССРС 156297 147028 190678 179274 208827 231868 241720 248626 262085 281689 286717 289943

Ӧшмӧсъяс

вежны

Ыстӧдъяс

вежны