Вижань

Вижань (латин Lophophanes cristatus, рочӧн Овсянка обыкновенная) — зӧр сёйысь кайяслӧн котырысь ичӧтик лэбач. Олӧ тшӧтш Коми муын.

Ыджда да рӧм

Вижань — пышкай ыджда кымын, но бӧжыс сы дорысь неуна кузьджык. Сьӧктаыс овлывлӧ 36 граммӧдз, тушаыслӧн кузьтаыс 20 сантиметр, а шеныштӧм бордйыс 30 сантиметр пасьта. Юрыс, голяыс, морӧсыс да кынӧмыс зарни кодь кольквиж. Мышкуыс рудов пемыдгӧрд, серӧдышталӧма вомӧна визьясӧн. Бордйыс пемыдперкаль. Дженьыд нырыс кызіник. Лэбӧмыс валъялан-чепсасян нога.

Оласног

Вижань сьылӧм

Тшӧкыда паныдасьлывлӧ вӧр дорӧсъясын, понӧляинъясын, вӧрсялан важ керасъясын, ю-ты ковтысъясын, нюр пӧлӧнъясын да ыбъяс бердын. Лунвывладорса вижаньяс тӧв и гожӧм олӧны ӧти местаын, а войвывсаясыс ёна кӧдзыдъяс дырйи вешйывлӧны шоныдджыкинъясӧ. Абу вӧй лэбачьяс да оз ӧтдортчыны йӧзысь. Водзынджык, кор ёна видзлісны вӧвъясӧс, пыр чукӧртчывлісны конюшняяс дорӧ, медым чибӧясӧс вердігӧн гылалӧм зӧр тусьяссӧ кокалыштны да тшыгла не кувны. Тайӧ пӧ и лоӧма подулӧн роч овсянка нимыслы.

Корсюрӧ поз вылас веськавлывлӧны вӧрса олысьяс, кодъяслы абу дыр виавны вижаньяслысь посни пиянсӧ. Сэки мамыс зільӧ ылӧдны ассьыс вӧрӧгсӧ му вывті кыссьӧмӧн, быттьӧ лэбавнысӧ оз вермы да; бокӧ нуӧдӧ сійӧс да тадзи мездӧ йылӧмсӧ неминучаысь.

Том вижаньяс чужӧмсяньыс кык вежон тыригӧн эновтӧны познысӧ, а нӧшта нёль-ӧ-вит лун мысти велалӧны лэбавны. Сэки жӧ мамныс налӧн лӧсьӧдӧ мӧд позтырсӧ да пондӧ выльысь пӧжсьыны.

Поздйысьӧм

Колькъяс

Поздысьӧ да быдтысьӧ парма пасьтала. Тулыснас, косму либӧ ода-кора тӧлысь пуксигӧн, войдӧр локталӧны ай лэбачьясыс, а эньпӧвъясыс петкӧдчӧны лун дас мысти кымын. Кызвыныс позсӧ лӧсьӧдӧны му вылӧ, кутшӧмкӧ гуранторйӧ. Тэчӧны сійӧс шепта турунъяслӧн заясысь да коръясысь, нитш, рой да вӧрса пемӧсъяслысь гылалӧм гӧнсӧ на содтӧд пыдди пуктӧны.

Пӧжсьӧны вижаньяс гожӧмбыдӧн кыкысь. Быд позтырйын овлывлӧ нёль-ӧ-вит колькйӧдз. Пӧжсигас эньыс пукалӧ позъяс кык вежонӧдз, а айыс ваялӧ сылы сёянсӧ. Кайпиныслӧн кольксьыс петӧм бӧрын сёяннас найӧс могмӧдӧны гознан лэбачыс.

Сёян

Сьылысь вижань

Вердчӧны вижаньяс быдмӧг сёянӧн. Кокалӧны ыбъяс вылысь ид да зӧр тусьяс, а сідзжӧ видзвывса да ёг турунъяслысь кӧйдыссӧ — пӧтлысь, петшӧрлысь, шомкорлысь, бобӧняньлысь, кӧртдойлысь, лапкорлысь. Таысь ӧтдор быдтысигас пияныслы куталӧны гагъясӧс — чиркъясӧс, чераньясӧс, бобувъясӧс. Арланьыс став вижаньыс (верстьӧясыс и быдтасъясыс) чукӧртчӧны кельӧбъясӧ да петӧны вӧраинъясысь кӧрымаджык паськыд эрда местаясӧ. Войвылын гожйысь вижаньяс эновтӧны чужанінсӧ кӧч либӧ йирым тӧлысьӧ.

Ним артмӧм

Вӧвъясӧс зӧрйӧн вердігӧн лэбачьяс олісны вӧв видзанін дорын, тасянь и роч нимыс

Лэбачлы нимсӧ сетӧма рӧм серти. Удмуртъяс рӧм сертиыс жӧ нимтӧны тайӧ лэбачсӧ — на ногӧн, тшужйыр (комиӧдны кӧ, кольквиж юр).

Emberiza citrinella

Ӧшмӧс

Ракин А.Н. Вижань// Би кинь, 2015. — 9 №.