Коми му (газет)
Коми му — коми кыв вылын общественно-политическӧй газет, петӧ Коми Республикаын.
Медшӧр юӧр
вежны«Коми му» — республикалӧн важся петас. Газет петӧ 1918-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлыссянь. Петавліс татшӧм нимъяс улын: «Зырянская жизнь», 1921 восянь — «Удж», «Коми сикт», «Вӧрлеԇыԍ»/«Вӧрлэдзысь», «Коми колхозник», 1959 восянь — «Югыд туй». Ӧнія нимыс 1991 восянь.
«Коми му» газет гижӧ коми войтырлӧн олӧм, чужан кыв, литература да культура видзӧм да сӧвмӧдӧм, финн-йӧгра войтыръяскӧд ёртасьӧм йылысь.
Газетлӧн тематика лист бокъяс: «Кыдзи олан, сикт?», «Вӧр-ва да ми», «Подӧн важас», «Литература лист бок», «Субӧта рытӧ» да мукӧд.
Газет вӧлі петӧ вежоннас куимысь — воторникӧ, четвергӧ да субӧтаӧ, 2011 вося кӧч тӧлысьсянь — ӧтчыдысь вежоннас.
Ыдждаыс: А3 формат, 8 лист бок.
Тиражыс — 2000 гӧгӧр экз. 1970-ӧд воясӧ газет петан лыдыс вӧлі 12 сюрс сайӧ.
1968 воын газетлы вӧлі вичмӧдӧма «Почёт знак» орденӧн.
Быд тӧлысь бӧръя воторникӧ газетлӧн рочӧн петӧ содтӧд номер — «Тысяча мелочей» (тиражыс — 3000 экз.).
Газетлӧн история
вежны
Коми печатьлӧн олан туйыс пансис 1917 воын, «Зырянская жизнь» газет петтӧдз на. Сыӧдз йӧзӧдісны роч кыв вылын «Известия», «Яренская газета», «Известия Яренского уездного Совета крестьянских депутатов», «Коммунист», «Красный пахарь» газетъяс.
«Зырянская жизньлӧн» медводдза номерыс петіс 1918-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 10-ӧд лунӧ. Редакторнас лоис Дмитрий Попов, эсер, вичкоса вӧвлӧм уджалысь, 4-ӧд Государственнӧй Думаӧ пырысь. Газет лэдзысьясыс зілисны чужтыны йӧзын царизм дорӧ лӧглун, гӧгӧрвоӧдісны том Сӧвет государстволысь политикасӧ.
12-ӧд номерсянь «Зырянская жизнь» газетын редакторалӧма Д. И. Розанов — роч морт (тасянь и пансьӧма роч да коми кывйӧн вӧдитчысьяс костын веныс и вошласьӧмыс).
1918-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 16-ӧд лунӧ Усть-Сысольскын лӧсьӧдісны большевикъяслысь партия котыр. 1918 вося моз тӧлысьсянь коммунистъяс индӧны редакторнас Виктор Савинӧс. Редколлегияӧ пырис тшӧтш Василий Лыткин.
Регыд мысти вӧлі шуӧма лӧсьӧдны Пинега-Печора крайлӧн политика юкӧнлысь, Сӧветъяслӧн Усть-Сысольск уездса исполкомлысь да РКП(б) уездса комитетлысь ӧтувъя орган. 1919-ӧд вося косму тӧлысь 10-ӧд лунӧ котыртчис сылӧн редакционнӧй коллегия, кытчӧ пырисны Ф. Чумбаров-Лучинский, Абрамов, Чижов. Веськӧдлысьнас бӧрйисны Фёдор Степанович Чумбаров-Лучинскийӧс. Татшӧм ногӧн, «Зырянская жизнь» пыдди 1919-ӧд вося косму тӧлысь 11-ӧд лунсянь лоис «В зырянском краю» газет. Сійӧ петіс стӧч 50 лун. Усть-Сысольскын политическӧй отделение бырӧдӧм бӧрын дас лун мысти нин бара кутісны лэдзны «Зырянская жизнь» газет.
Вӧлі нӧшта ӧти коставлӧм. 1919 вося вӧльгым тӧлысь 13 лунӧ петіс газетлӧн 76-ӧд номер. Сэки белогвардеечьяс матыстчисны нин Усть-Сысольсклань. Та вӧсна 77-ӧд номерсӧ лэдзисны сӧмын ӧшым тӧлысь 5 лунӧ, карсӧ мездӧм бӧрын.
1921-ӧд вося тӧвшӧр тӧлысьсянь газетлы сетісны «Удж» ним, сы понда, мый Гражданскӧй Тыш вӧлі помасян выйын, и партия веськӧдіс Сӧветскӧй Россиялысь вынъяссӧ мирнӧй удж вылӧ.
Газет петіс вежоннас кыкысь, вӧлі кык лист бока. Унджык гижӧдсӧ йӧзӧдісны рочӧн, сӧмын ӧткымын кывбур, юӧр да лозунг — комиӧн. «Удж» медбӧръяысь петіс лӧддза-номъя тӧлысь 9 лунӧ.
Коми асшӧр обласьт котыртӧм бӧрын ковмис обласьтса газет, да 1921 вося сора тӧлысь 15 лунӧ лыддьысьысьлы медводдзаысь воис «Югыд туй». Редактораліс Виктор Савин.
А газетлӧн «Югыд туй» нимыс выль олӧм тэчысь-лӧсьӧдысь коми войтырлы вӧлі зэв ышӧдана да матысса. «Югыд туй» газет дорӧ коми кыв вылын содтӧдӧн 1925 воӧ заводитӧ петны «Коми сикт». 30-ӧд воясӧ «Коми сиктын» редактораліс Дмитрий Ильич Зезегов (1941 воын Ленинградса фронт вылын усис). Комынӧд воясӧ жӧ «Коми сикт» пыдди кутісны петны «Коми колхозник» да «Вӧрлэдзысь» газетъяс.
1946 воын «Вӧрлэдзысь» газетӧн веськӧдліс Николай Павлович Максимов.
1955-ӧд вося рака тӧлысь 8-ӧд лунсянь йӧзӧдӧны кык кыв вылын ӧти газет — «Красное знамя»-«Гӧрд знамя», кӧні редактораліс А.И. Усов. Но регыд гӧгӧрвоисны, мый кыдъя комиа-роча газетыд сӧмын пӧдтӧ комисӧ.
Та понда 1956-ӧд вося моз тӧлысь 1-ӧд лунсянь кык кывъя газет чужтӧ «Коми колхозник». 1956—1959 воясӧ редакторнас сэні вӧлі Василий Никитич Сельков.
1959-ӧд вося моз тӧлысь 1-ӧд лунӧ коми газет бара вежӧ нимсӧ — «Югыд туй» вылӧ.
1959—1963 воясӧ газетын удж-нокӧн веськӧдлӧ Авив Дмитриевич Лыткин.
1963—1967 воясын «Красное знамя» газет борд улӧ ӧтувтчӧны коми да роч газетъяслӧн редакцияяс. Став вылас «веськӧдлӧ» локтӧм роч журналист В.Баблюк.
1965—1971 воясӧ «Югыд туй» газетӧн веськӧдліс Василий Егорович Кушманов, сы бӧрын 1979 воӧдз — Александр Васильевич Сажин.
1979—1989 воясын «Югыд туй» газетын редакторалӧ Геннадий Беляев, 1989—1992 воясӧ — коми гижысь Александр Ульянов.
1991-ӧд вося тӧвшӧр тӧлысь 1-ӧд лунсянь «Югыд туй» вежӧ ассьыс нимсӧ, лыддьысьысьлы воӧ «Коми му». 1992—1998 воясӧ «Коми му» газетын уджӧн юрнуӧдіс Александр Андреевич Игнатов, 1998—2003 воясӧ главнӧй редакторӧн вӧлі Надежда Николаевна Быковская. 2003—2004 воясӧ «Коми муын» ыджыдалӧ бара Александр Ульянов.
«Коми му» газетын 2004—2007-ӧд восӧ шеф-редакторӧн уджалӧма Дмитрий Борисович Антоновский; 2007-ӧд восянь главнӧй редакторыс Елена Владимировна Плетцер. 2014-ӧд во помсянь шӧр редакторлысь уджвӧчысь — Григорий Фёдорович Хатанзейский; 2019-ӧд вося рака тӧлысь 4-ӧд лунсянь — Е. В. Плетцер.
Коми йӧзӧдчан керка
вежны2004-ӧд вося урасьӧм тӧлысьын республикаса правительстволӧн индӧд серти котыртчис «Коми му» газет редакция» Коми Республикаса канму учреждение, коді ӧтувтіс «Коми му» да «Йӧлӧга» газетъяс, «Би кинь» да «Чушканзі» журналъяс. Сійӧ кадсяньыс тайӧ ыджыд котырнас веськӧдлӧма Александр Ульянов. Налӧн лои ӧтувъя бухгалтерия да компьютернӧй цех. «Коми йӧзӧдчан керка» лӧсьӧдӧм бӧрын на дорӧ ӧтувтісны «Войвыв кодзув» журнал. 2011 вося сора тӧлысьсянь 2014 вося лӧддза-номъя тӧлысьӧдз холдингын ыджыдалӧма Надежда Николаевна Быковская, 2014 вося лӧддза-номъя тӧлысьсянь — веськӧдлысьлысь удж вӧчӧ В.А. Чугаева. 2014-ӧд вося арсянь «Коми йӧзӧдчан керкаӧн» веськӧдлӧма В. В. Попов, 2017-ӧд восянь — Е. В. Плетцер, 2019-ӧд вося рака тӧлысь 4-ӧд лунсянь — Инесса Николаевна Орёл[1][2].
Ӧтуввез-листбок
вежны2011 воын «Коми му» холдинглӧн лоис асшӧр ӧтуввез листбок. komimu.com ӧтуввез-листын эм торъя лист бокъяс быд петаслӧн — «Коми му» да «Йӧлӧга» газетъяслӧн, «Чушканзі», «Би кинь» да «Войвыв кодзув» журналъяслӧн.
Тані эм бӧръя выльторъяс, снимокъяс. Позьӧ тӧдмасьны газет-журналъяслӧн историяӧн. Ӧтуввезйӧ быд петас пуктӧма pdf форматын. Выль номер петӧм водзын йӧзӧдсьӧ анонс. Водзӧ вылӧ komimu.com кӧсйӧ вӧлі ӧтувтны коми блогеръясӧс, но тайӧ кӧсйӧмсӧ олӧмӧ абу вӧлі пӧртӧма.
Сайтсӧ вӧчӧма М.А. Кастрен (Финляндия) нима котырлӧн сьӧм отсӧгӧн.
Мукӧд удж
вежны«Коми му» холдинг тшӧкыда нуӧдӧ конкурсъяс да коми кыв сӧвмӧдан уджъяс.
- 2010 воын юӧртіс Мутнича сиктса библиотекалы небӧгъяс чукӧртӧм;
- 2010 воын «ЛУКОЙЛ-Коми» ПАК сьӧм вылӧ йӧзӧдіс «Ижма — одна на планете» фотоальбом, кытчӧ пырисны фотожурналистъялӧн уджъясыс;
- 2011 воӧ, кор тыри кык во Пӧддельнӧйын олӧма йӧзлӧн керкаын сотчӧмлы, «Коми му» дасьтіс часовня кыпӧдӧм вылӧ сьӧм чукӧртан концерт («И наши скорби Богу не чужды»).
«Коми му» холдинг ас сьӧм вылӧ йӧзӧдӧ коми гижысьяслысь небӧгъяс.
Коми кывъя газетъяслӧн лыдыс чинӧ. 2004 воын «Коми му» газет судзӧдісны 2143 морт, «Йӧлӧга» — 1260, «Би кинь» журнал — 1540, «Чушканзі» — 883 морт.
Ӧшмӧсъяс
вежны- ↑ Восьлавны олӧмыскӧд ӧттшӧтш // Коми му. 2019-ӧд во, рака тӧлысь 7-ӧд лун, 9 №
- ↑ Баканов И. В Издательском доме Коми сменилось руководство // «Комиинформ» юӧр сетан агентство (2019.03.04 лун; рочӧн).