Мыс (Кулӧмдін район)

Мыс (рочӧн Мыёлдино) — Коми Республикаса сикт, Кулӧмдін районын Мыс сикт овмӧдчӧминса шӧрсикт.

Мыс Мыёлдино
Му:	Рочму
Статус:	сикт
республика:	Коми республика
район:	Кулӧмдін район
Медводдза казьтыштӧм:	1668
Инлыдпасъяс:	0°00′ в. п. 0°00′ а. к.0° в. п. 0° а. к. 0, 0
Официал кыв	коми, роч
Олысьяс	573 морт (2007)
Час кытш:	UTC+3+3
Телефон код:	+7 8 2137
Пошта индӧс:	168072
Автомобиль код:	11, 111

Файл:DSCF5384.JPG

Мыс сиктын Иоанн Предтеча вичко

Ним артмӧм

Мыс сикт — сулалӧ Эжва юлӧн веськыд джуджыд берег вылын, Лунвыв Мылва юлӧн вомлы паныд. 1859 во — Мыелдин (Мыс): дін «вом» — артмӧдӧ олан пунктъяслысь нимъяс, кутшӧмъяс сулалӧны юлӧн вом дорын, Мыёлдино — индӧ сы вылӧ, мый сиктыс сулалӧ Лунвыв Мылвалӧн вом дорын. Мыс нимыс индӧ сиктлӧн сулаланін вылӧ: сыктывйыв сёрнисикас мыс «дзиб, мыльк, нӧрыс, чурк», улыс эжва сёрнисикас «вытасін, чой, крут берег». Тані гӧгӧрвосьӧ кыдзи «вывтасін, Эжвалӧн крут берег». Та йылысь висьталӧ и сиктлӧн ӧти юкӧн — Чоййыв.

Фольклор

Мыссаясӧс йӧз костын нимтӧны мысса бурсьылысьясӧн (енлы ёна эскысьяс).

Сиктса преданиеын висьтавсьӧ: “Коркӧ кывтіс Эжва ю вывті Ен мам. Сылӧн туйыс муніс Эжва йывлань Мылва ю вылӧ. Дыр ковмис кывтны Ен мамлы, да коркӧ матыстчис сійӧ тӧдтӧм крут берег дорӧ. Некымынысь кӧсйис сувтны, но кутшӧмкӧ тӧдтӧм вын тшӧктіс сылы кайны вылӧджык да вылӧджык. Недыр мысти пыжыс ачыс сувтіс берегӧ. Ен мам воськовтіс тӧдтӧм му вылӧ, видзӧдліс гӧгӧрбок да кажитчана местаын сувтӧдіс крест - водзӧ лоана часовня местаӧ. Коли уна кад, Мыс сиктса олысьяс кыпӧдісны пуысь часовня, кӧні медся пыдди пуктанаӧн вӧлі Тихвинскӧй Ен мамлӧн ӧбраз. Ӧні этшаӧн нин помнитӧны тайӧ часовнясӧ, но сиктса пӧрысь йӧз висьталӧны, мый 20 во сулалӧм бӧрын сійӧс жугӧдіс ытва".

География

Сикт пукалӧ Эжва юлӧн веськыд берегас. Мыссянь Кулӧмдін юрсиктӧдз 90 км, Сыктывкар юркарӧдз 270 км.

История

• Сиктӧ медводдзаӧн овмӧдчисны 1668 воын немдінсаяс.
• 1678 — «деревня Агафоновская на реке на Вычегде на усть реки Мылва»: 5 овмӧс, 32 мужичӧй (нывбабаяс йылысь юӧр абу). Кык мортлӧн пасйӧма овъясыс: Влас Михайлович Паршуков да Варлам Исакович Попов. 1671 воын немдінсаяс лӧсьӧдісны Усть-Курья пӧчинӧк (ӧнія Куръядор), 1678 воын вӧлі 2 овмӧс.
• 1696 — «Агафоновскӧйын» кыпӧдісны вичко, грезд лои погостӧн.
• 1707 — «Мылва» погостын эм вичкоын уджалысьяслӧн 3 овмӧс, крестянаяслӧн 9 овмӧс. Наын олісны Лаврентий да Емельян Сидорович Логиновъяс да Тимофей Сергеевич Липин Кулӧмдінысь, Иван Михайлович Паршуков, Иван Тимофеевич да Степан Архипович Мамонтовъяс Немдінысь, Трофим Евсеевич Слобожанин Глотовоса слӧбӧдаысь, Викул Давыдович Журавлёв Кӧрткерӧсысь.
• 1719 — «Мыелдин» погостын 7 овмӧс; индӧма олысьяслысь овъяссӧ.
• 1784 — Тані 27 овмӧс, 193 морт. Нӧшта 13 овмӧс да 83 морт эм «Кочювгоров» (ӧнія Кӧджувдор) грездын.
• 1873 — Мысын 76 овмӧс, 570 морт; 1916 — 159 овмӧс, 825 морт. Та кындзи, нӧшта 134 овмӧс да 766 морт Куръядор, Кӧджувдор да Кирсикт грездъясын (ӧні — Мыс сиктлӧн юкӧнъяс).
• 1861 — Воссис вичкобердса школа («Начальное образование в Вологодской губернии» небӧгын индӧма мӧд кад — 1887 во), 1904 — библиотека, 1909 — Куръядорын училишӧ.
• 1870-ӧд — Лои земскӧй пошта станция.
• 1918 — Сиктын котыртчис волисполком. Председательӧн вӧлӧма Федор Алексеевич Паршуков.
• 1918, моз тӧлысь — Котыртчис комбед. Гӧль крестьяна асланыс юрнуӧдысьӧн бӧрйылӧмаӧсь Иван Андреевич Кучевӧс.
• 1920-ӧд воясын котыртчис Мыс сиктса сельпо, воссис кык магазин. 1936 - стрӧитісны пекарня.
• 1921 - котыртчис комсомольскӧй организация.
• 1921, йирым тӧлысь — Лӧсьӧдӧма женотдел.
• 1925 - сиктӧ вайисны кӧрт гӧр.
• 1926 — Мысын 198 овмӧс, 1038 морт; Кирсиктын — 34 овмӧс, 230 морт; Кӧджувдорын («Коджвудор») — 62 овмӧс, 335 морт; Куръядорын — 75 овмӧс, 397 морт.
• 1928 - котыртчис ТОЗ, а во мысти сы подулын коммуна.
• 1930 — Кӧджувдорын да Куръядорын вӧліны школаяс; Мысын — фельдшерско-акушерскӧй пункт, школа, изба-читальня, крестяналӧн керка, му ӧтлан вӧдитысьяслӧн товарищество, потребительяслӧн котыр, видз-му товарищество, паракод сувтанін, госторглӧн агентство, крестяналы общественнӧй отсӧг сетан комитет, милиция участок.
• 1930 - котыртчисны "Труд севера", "Павших борцов", "Коми му уджалысь", "Выль олӧм", "Молодой большевик" да "Ваполка"колхозъяс. Председательясӧн вӧліны Михаил Григорьевич Паршуков, Павел Никифорович да Ефим Егорович Опаринъяс, Алексей Григорьевич да Никита НиколаевичПаршуковъяс, Иван Андреевич Шешуков.
• 1933 - котыртчис "Герой труда" колхоз, председатель - Егор Прокопьевич Игнатов. тайӧ воас 627 овмӧсысь сӧмын 80 овмӧс эз пыр колхозӧ.
• 1941-1945 воясӧ фронт вылӧ мунліс 483 морт, а бергӧдчис сӧмын 258. Айму вӧсна Ыджыд тыш воясӧ сиктын ёна тшыгъялісны, унаӧн кулісны.
• 1952 - ичӧт колхозъяс ӧтувтчисны ӧти ыджыд "Ленин туйӧд" колхозӧ. Пырис татчӧ и "Лопьювад" колхоз.
• 1965-ӧд восянь "Ленин туйӧд" лои "Усть-Немскӧй" совхозлӧн юкӧдӧн
• 1965, сора тӧлысь 30 лун — Мыс сикт дорӧ вӧлі ӧтувтӧма Куръядор, Кӧджувдор да Кирсикт грездъяс.
• 1975 - вӧчӧма АТС.
• 1983, косму тӧлыссянь заводитӧны стрӧитны телевизионнӧй вышка.
• 1986 восянь йӧз вермӧны видзӧдны телевизор.
• 1990 во, сора тӧлысь 1 лунсянь "Усть-Немскӧй" совхозлӧн "Ленин туйӧд" юкӧд бӧр торйӧдчӧ шӧр усадьбаысь да лоӧ колхозӧн.
• 1998 - сиктӧ воис асфальт туй.
• 2000 — 291 овмӧсын олӧ 663 морт, ставныс коми.
• 2001 - бырис колхоз.

Олысь лыд

Сиктын олӧны комияс.

Вояс да олысь лыд
1784	1873	1916	1926	1970	1979	1989	1992	2000	2007	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
193	570	825	1038	1072	902	725	714	663	573	460	455	442	443	436	421	402

Медводдза овъяс

• 1678 – Паршуков, Попов
• 1707 – Липин, Логинов, Мамонтов, Слобожанин, Викулов, Полещиков
• 1719 – Игнатов, Кучев, Малой

Культура

Мыс сиктын уджалӧ культура керка да библиотека.

Велӧдӧм

Мысын ӧти класса вичкобердса школа воссис 1887 воын. 1903 восянь сійӧ кутіс шусьыны 3 класса вичкобердса школа, 1918 восянь — I тшупӧда начальнӧй школа, 1937 восянь — нетыр шӧр школа. 2013 восянь Мыс сиктын уджалӧ начальнӧй школа-сад.

Промышленнӧй объектъяс

Мыс сиктса потребительскӧй котыр, “Опарин” асшӧр уджалысь, “Кузнецов И.М.” асшӧр уджалысь.

Тӧдчана йӧз

• Паршуков Владимир Александрович (1946) — вольнӧй ляскасьӧмын СССР-са, Европаса да Ставмирса чемпион.
• Кузьма Прокопьевич Ермолин - участвуйтіс Зимньӧй Дворец босьтӧмын, тышкасис Гражданскӧй война дырйи Польскӧй фронт вылын, котыртіс ас сиктын колхозъяс.
• Александр Степанович Забоев - критик-краевед. Александр Степанович вӧлі коми критикалы подув пуктысьяс пиысь ӧтиӧн. Кызь кык арӧсын сійӧ босьтчис кыпӧдны национальнӧй культура. А.С. Забоев видлаліс коми гижысьяслысь торъя произведениеяс, а сідзжӧ налысь творчествосӧ дзоньнас. Сійӧ гижис В.А. Савинлӧн, М.Н. Лебедевлӧн, В.Т. Чисталёвлӧн, В.И. Лыткинлӧн, Я.М. Рочевлӧн творчествояс серти уджъяс, а сідзжӧ И.А. Куратов да Г.С. Лыткин йылысь.

Тӧдчана эмторъяс

• Вежа Иоанн Предтечалӧн вичко

Ӧтуввез

• Мыс сикт овмӧдчӧмин

Ӧшмӧсъяс

• Жеребцов И.Л. Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. — Сыктывкар, 2000.
• Игнатов М.К. Взгляд сквозь годы. – Сыктывкар: Коми небӧг лэдзанін, 1998. – 224 с.
• Игнатов М.К. Усть-Куломский район: помни прошлое, зная настоящее, делай будущее (1620–2008). – Сыктывкар, 2009. – 366 с.
• Усть-Куломский район в годы Великой Отечественной войны. Труженики тыла / Сост. Игнатов М.К. — Сыктывкар: ООО «Коми республиканская типография», 2015. — 264 с.
• Республика Коми: Энциклопедия. — Сыктывкар, 1997—2000. — Т. 1—3.
• Республика Коми: Административно-территориальное деление на 1 августа 1992 г. Издание пятое. — Сыктывкар, 1992.
• Административно-территориальное и муниципальное устройство Республики Коми (на 1 августа 2006 г.). Издание шестое, официальное / ГУ «ТФИ РК». — Сыктывкар, 2006. — 278 с.

Ыстӧдъяс

Мыс сиктувса оланінъяс
Ӧнія оланінъяс: Мыс • Коркӧя оланінъяс: Вапӧлка • Кирсикт • Куръядор • Кӧджувдор •