Войтӧвкай

Войтӧвкай (латин Fringílla coélebs, рочӧн Зяблик) — пинькайкӧд ӧти рӧдысь лэбач. Уна ӧткодьлуныс на костын: и оласногас, и вывтыр тэчасас, и чуксасян шыясас. Весиг позъяссӧ ӧткодьӧс вӧчӧны. Та вӧсна войтӧвкайӧс частӧ нимтывлӧны тшӧтш пинькайӧн.

Ыджда да рӧм

Ыджданас войтӧвкай пышкай кодь кымын. Кузьтаыс овлывлӧ 18 сантиметр, сьӧктаыс — 25 грамм. Тулыснас ай лэбачыс югыд рӧмъяса. Туша увдорыс гӧрдовперкаль, кымӧсыс да нырувса визьыс сьӧд. Юр вылысыс лӧзовруд, мышкуыс пемыдруд. Бӧжыс сьӧд, кӧні дорса кык тывбордъяс тӧдчӧны гырысь еджыд чутъяс. Сьӧд бордйыс турунвиж сора да кык еджыд визя. Нырыс кельыдлӧз.

Энь

Паськалӧм

Олӧны войтӧвкайяс Европаын, Рытыввыв Сибырын да Рытыв-Войвыв Африкаын, а сідзжӧ Крымын да Кавказын. Миянын войтӧвкайясӧс шуӧны ӧнія кадӧ медся частӧ паныдасьлысь лэбачьяс лыдӧ пырысь тылабордаӧн. Поздысьӧ да быдтысьӧ сійӧ оз сӧмын пармаын, а тшӧтш и вӧра тундраын.

Оласног да поздйысьӧм

Коми муӧ войтӧвкайяс локтӧны вель водз — косму тӧлысь шӧрын. Войдӧр петкӧдчӧны айясыс, сэсся некымын лун мысти воӧны эньясыс. Тшӧкыд вӧраинъяс налы оз лӧсявны, сы вӧсна овмӧдчӧны коръя вӧръясӧ, медсясӧ кыддза расъясӧ. Воӧмсяньыс недыр кад кольӧм мысти лэбачьясыс босьтчӧны лӧсьӧдны позъяс. Тэчӧ позсӧ энь войтӧвкай пу вылӧ, мусяньыс нёль метр вылнаӧ кымын, кык увлӧн вожаланінӧ. А айыс отсасьӧ сылы, ваялӧ да мыччалӧ став коланасӧ. Тадзи кай гозъя ноксьӧны вежон чӧж — сэтчӧдз, кытчӧдз оз артмы ортсысяньыс нитшкӧн да кырсьӧн кыӧм мичаник сяр джын кодь быдтысянін. Пыдӧсас вольсалӧны небыд вӧв сіяс. Пӧжны пуктӧны пемыдгӧрд чутъяса 5–6 ичӧтик кольк. Эньыс пукалӧ позъяс кык вежонӧдз. Айыс ваялӧ сылы сёянсӧ, шойччан здукъясас гажӧдӧ аслас сьылӧмӧн.

Колькъяс

Сёян

Колькйысь петӧм бӧрас пиянсӧ дӧзьӧритӧны батьыс и мамыс. Дугдывтӧг ваялӧны налы небыд гагъясӧс — гӧнтӧм номыръясӧс, лёльӧясӧс, гутъясӧс. Азыма сёйигад йылӧмыс быдмӧны чожа да кык вежон мысти эновтӧны позсӧ. Арланьыс войтӧвкайяс чукӧртчӧны кельӧбъясӧ да пӧткӧдчӧны быдмӧгъяслӧн кӧйдысӧн. Окотапырысь кокалӧны тшӧтш ёг турунъяслысь тусьяссӧ да татшӧм ногӧн оз сетны позянлун налы паськавны-рӧдмыны. Торйӧдчӧны войтӧвкайяс чужаніныскӧд йирым тӧлысьын. Тӧвйыны лэбӧны Кавказ сайӧ, Крымӧ, Европа лунвылӧ, Африка войвылӧ.

Войтӧвкай — пинькай кодь жӧ кид лэбач, мустӧмтӧ клеткаын олӧм. Татшӧм йӧртӧм кайясыс ёна гажтӧмтчӧны вӧр-ваысь да дзикӧдз дугдӧны сьылӧмысь. Ӧти войтӧвкай видзигӧн овлӧма 11 арӧсӧдз.

Рӧдвуж кывйын

Лэбачыслӧн оласног серти пӧ позьӧ тӧдмавны ывлалысь вежсьӧмсӧ. Поводдяыд ӧд векджык лёкмывлӧ сэк, кор кутасны пӧльтны войвывсянь ыркыд тӧвъяс. Татшӧм пӧра водзвылас пӧ войтӧвкай пондӧ быттьӧ «турдыны-кынмыны» да чипӧстлывлыны руйган шыясӧн. Сідзкӧ, абу весьшӧрӧ миян пӧч-пӧльяс нимтылӧмаӧсь «войтӧвкайӧн». Дзик жӧ тадзи зябликӧс нӧшта нимтӧны перымса комияс. Рочьяслысь зяблик кывсӧ (зябнуть «кынмыны») тайӧ подулыс жӧ отсалӧ гӧгӧрвоны. Удмуртъяс нимтӧны кык ногӧн: «ӟиллё» да «почаш», кодъяслӧн коми нимыскӧд некутшӧм йитӧд абу.

Ӧшмӧс

Ракин А.Н. Вӧр-васа олысьяс. Сыктывкар, 2017.