Калинин Александр Иванович

Калинин Александр Иванович (1901—1985) — авиацияса генерал-майор.

Олан туй

Александр Калинин чужӧма 1901-ӧд вося кӧч тӧлысь 7-ӧд лунӧ (важ стиль серти — моз тӧлысь 24-ӧд лунӧ) Кардор губерняса Мозын уездысь Веньдінын (ӧні Удора районса Вендін грезд) крестьянин семьяын. Быдмӧма дед-баб дорас. 1912-ӧд воын помалӧма Вендінын вичкобердса школа, 1916-ӧд воын Яренскын вылыс начальнӧй училишӧ земстволӧн стипендия вылӧ.

Гражданскӧй тыш кадӧ ас кӧсйӧм серти пырӧма Гӧрд Армияӧ. Велӧдчӧма лыйсьыны винтовкаысь да пулемётысь. Тышкасьӧма Йӧртымдінса партизан котырын Коми муын (Ву вожын), сэсся Ву-Мозынса полккӧд Войвыв Вына вожын, Юденичлы паныд Петроград дорын да Польшаса фронтын.

Велӧдчӧма военнӧй велӧдчанінъясын. Помалӧма Гӧрд Октябр нима артиллеристъяслысь 1-дза Ленинградса школа (1921—1924), лётчик-наблюдательяслысь Ленинградса военнӧй школа (1926—1927). 1930-ӧд вося рака тӧлысьсянь Жуковский нима военнӧ-воздушнӧй академияын велӧдчысь, помалӧма 1944-ӧд воын — дипломсӧ дорйӧма 5 вылӧ «авиавооружение» специальносьт серти. 1938-ӧд воын сійӧс наградитӧмаӧсь секундомеръяса ки вылӧ часіӧн да «РККА-лы XX во» юбилейнӧй медальӧн.

1935-ӧд восянь Гӧрд Армияса Военнӧ-Воздушнӧй Вынъяслӧн Шӧр веськӧдланінын инженерса веськӧдлан должносьтъяын: отделса начальниксянь быдмӧма Гӧрд Армияса Военнӧ-Воздушнӧй Вынъяслӧн вооружение да боеприпас заказ серти Управленньӧын начальникӧс вежысьӧдз; эксперталӧма.

Айму вӧсна Ыджыд тыш кадӧ вӧлӧма 1-дза рангса военнӧй инженер должносьтын. Война кадӧ вӧлӧма боевӧй лэбалӧм серти экспертӧн, вынсьӧдӧма медбур образечьяс. 1944-ӧд вося моз тӧлысь 2-ӧд лунӧ сылы сетӧма авиацияса генерал-майор звание.

Война бӧрын вӧлӧма ССССР-са Военнӧ-Воздушнӧй Вынъясын веськӧдлан должносьтъясын.

1953—1959-ӧд воясын вӧлӧма Китайса Пекинын вузасян петкӧдчанінса уполномоченнӧйӧн. Отсасьӧмысь сылы вӧлі сетӧма медаль да Почёта грамота, кодӧс кырымалӧма Чжоу Энь Лай. Отставкаӧ петӧма 1960-ӧд воын.

Бӧръя воясас нуӧдӧма патриотическӧй удж том йӧз пӧвстын.

Кулӧма Москваын 1985-ӧд вося тӧвшӧр тӧлысь 19-ӧд лунӧ. Пӧима урнасӧ гуалӧма ыджыдджык вок Михаилыслӧн гуӧ Сыктывкарса шойнаын.

Ошканпасъяс

• «РККА-лы XX во» юбилейнӧй медаль (1938)

Айму вӧсна Ыджыд тыш кадӧ зільӧмысь сылы сетӧма 23 орден да медаль, на лыдын:

• Ленин орден
• Гӧрд Дӧрапаслӧн орден (куимысь)
• Уджвывса Гӧрд Дӧрапас орден
• Гӧрд Кодзувлӧн орден (кыкысь)
• I тшупӧда Айму тыш орден

Паметь

• Вендінын метеостанция керкаса стенмӧ, кодӧс восьтӧма сылӧн батьыс, 1987-ӧд воын ӧшӧдӧма казьтылана пӧв: «Памятная доска установлена в честь земляка-удорчанина генерала-майора авиации Калинина Александра Ивановича».

Ӧшмӧсъяс

• Калинин Н. С. Трудовая доблесть и гордость Удорского района. — Сыктывкар, 2015. — С. 344—346.
• Книга Памяти Республики Коми. Т. 5. — Сыктывкар, 1997. — С. 9.
• Улитин А. Олöмсö сиис авиациялы // Войвыв кодзув. 1979. 8 №. Л.б. 52—53.
• Александров А. Калинин Александр Иванович // Республика Коми: энциклопедия в 3-х т. — Сыктывкар, 1999. — Т. 2. — С. 54—55.