Му джыдж

Му джыдж (латин Riparia riparia; рочӧн береговая ласточка) — чикыш котырысь неыджыд лэбач.

Комиын гожйӧ куим сикас чикыш. На пӧвстысь ӧтисӧ комияс шуӧны джыджӧн либӧ му джыджӧн (рочӧн «береговая ласточка»). Колӧ пасйыны: джыджнас комияс шуӧны тшӧтш лэбачӧс, кодӧс рочьяс шуӧны «стриж». Кыкнан сикас пӧткалӧн эм зэв уна ӧткодьтор, но найӧ абу ӧти вужйысь.

Ыджда да рӧм

Гожӧмбыд мудзлытӧг бергалӧны найӧ сынӧдын. А абуӧсь нин кӧ лэбачьясыс — вешйӧмаӧсь мӧдлаӧ либӧ вуджӧмаӧсь лунвылӧ тӧвйыны — казьтылӧны на йылысь вадорса лыа крут кырйӧ кольӧм позъясыслӧн гӧгрӧс розьясыс.

Му джыдж вывтырнас ичӧтджык чикышъяс дорысь: 15 сантиметр кузьта, шеныштӧм бордйыс 28–30 сантиметр пасьта, сьӧктаыс 16 грамм. Гӧн рӧмыс абу зэв синмӧ шыбитчана. Туша вевдорыс сьӧдовгӧрд, сьыліыс да балябӧжыс нӧшта на пемыдджык, кынӧм улыс еджыд, морӧсвывса вомӧна визьыс оз сэтшӧма тӧдчы, кыдзи сиктса чикышлӧн.

Паськалӧм

Олӧ-вылӧ зэв паськыда: и Европаса муясын, и Азияын, и Африкалӧн войвывладорас, и Войвыв Америкаын. Миянын паныдасьлӧ сідзжӧ вель уналаын — Печӧра, Эжва, Сыктыв да Мозын ю пӧлӧнъясын.

Поздйысьӧм да оласног

Петкӧдчӧны войвылын му джыджъяс ода-кора тӧлысь пуксигӧн либӧ сёрӧнджык. Овмӧдчӧны уна лыда чукӧръясӧн бужӧда кыркӧтшъясын. Быдтысигкежлас вӧчӧны сэтчӧ ассьыныс позъяссӧ. Кок гыжъяснас гоз-мӧд лун кодйӧны метрысь пыдӧджык горсъяс. Сэрӧгсӧ перйӧны пыран розьсьыс паськыдджыка да дасьтӧны сэтчӧ олан жырсӧ, вольсалӧны кос турун, ва вылын олысь пӧткаяслысь гӧн. Пӧжны пуктӧны вит-ӧ-квайт еджыд кольк. Пукалӧны гознан лэбачыс кык вежонысь дырджык, ӧта-мӧдсӧ вежлалӧмӧн. Чужан мусӧ джыджъяс эновтӧны моз тӧлысь помасигӧн, тӧвйӧны Асыввыв Африкаын.

Сёян

Паськыд вомнас куталӧны лэбалысь гагъясӧс: номъясӧс, ком бобувъясӧс да лунысъя бобувъясӧс, кодъяслӧн чутік-номыръясыс чужӧны ва пытшкын.

Рӧдвуж кыв вылын

Джыдж — зэв важся лэбач ним, тӧдса сійӧ став комиыслы, тшӧтш и Язьва дорын олысьяслы.

Перымса комияс нимтӧны тайӧ кайсӧ дзик жӧ миян моз: «джыдж», «му джыдж», а удмуртъяслӧн уна ним эм, ӧтиыс — «ӟоздор пӧськы» (комиӧдны кӧ, лоӧ «берегдор чикыш»). Кыдзи позьӧ аддзыны роч да удмурт нимъясысь, му джыджъяслӧн оласногыс топыда йитчӧма вадор кыркӧтшкӧд.

Лӧсялана лэбач нимъяс эмӧсь нӧшта ылыс рӧдвуж кывъясын — саамияслӧн, маддяръяслӧн, хантыяслӧн да мансилӧн.

Рып — тадзи шулывлӧны му джыджъясӧс дзик ӧти — сыктывкарбердса сёрнисикасын. Кыв туялысьяс серти, тайӧ абу ас коми ним — вуджӧма йӧгра (ханты-манси) сёрниысь.

Ӧшмӧсъяс

Ракин А.Н. Вӧр-васа олысьяс. — Сыктывкар: Анбур, 2017. — 240 л.б.