Пелыськай

Пелыськай (латин Turdus pilaris, рочӧн Ряби́нник) — ватшкысь кайяс (дроздъяс) котырӧ лэбач. Пелыськайкӧд ӧти сикасӧ туялысьяс пыртӧны вель уна тылабордаӧс, шуам, сера ватшканӧс «пестрый дрозд», сьылысь ватшканӧс «певчий дрозд», сьӧд зобъя ватшканӧс «чернозобый дрозд» да с.в.

Ыджда да рӧм

Пелыськай неуна ыджыдджык ябырысь: тушаыслӧн кузьтаыс овлывлӧ 28 сантиметрӧдз, сьӧктаыс — 150 граммӧдз. Юр вылысыс, сьыліыс да бӧж вевдорыс руд, мышкуыс, бордйыс да бӧжыс сьӧдовруд. Кынӧмыс еджгов, ӧтар-мӧдарӧдыс сьӧдӧн серӧдалыштӧма; голяыс, морӧсыс да зобйыс вижов. Гӧн рӧмнас айыс и эньыс дзик ӧткодьӧсь, ӧта-мӧдсьыс оз торъявны. Ай лэбачьясыс дзользьӧны дзуртышталігтырйи. Чуксасьӧны «тшак-тшак-тшак» шыясӧн, а повзиганыс «ра-ра-ра» горӧдӧны. Та вӧсна удорасаяс нимтӧны тшаръяӧн.

Паськалӧм

Пелысь кайяс олӧны-вылӧны Европа пасьтала, асыввылын — Сибырса Лена юлӧн Алдан вожӧдз. Комиын поздысьӧны-быдтысьӧны кыдзи пармаын, сідзи и вӧра тундраын, нӧшта Урал излӧн войвыв юкӧнъясас.

Оласног

Ветлысь-мунысь лэбачьяс. Войвылӧ локтӧны косму тӧлысь помын — ода-кора тӧлысь пуксигӧн. Овмӧдчӧны оз сӧмын пожӧма, но и сора да коръя вӧръяслӧн дорӧсын, васӧд местаяссянь матіникӧ. Гожӧмбыд олӧны оз ӧткӧн-ӧткӧн, а гырысь кельӧбъясӧн.

Поздйысьӧм

Ӧти пу вылас пелыськайяслӧн овлывлӧ нёль-ӧ-вит позйӧдз. Найӧ джынъя сяр кодьӧсь. Ассьыныс быдтысянінсӧ дасьтігӧн лун витӧдз дугдывтӧг ноксьӧны лэбачьясыс — тэчӧны позъяснысӧ шепта быдмӧгъяслӧн заясысь, коръясысь да вуж сіясысь, пытшкӧссӧ кышӧны нюйтӧн, пыдӧсас вольсалӧны бонзьӧм кач да турун тылӧб. Позтырас овлывлӧ сизим колькйӧдз. Пӧжсян кадыс кыссьӧ кык вежонӧдз. Кайпияныслы сёянсӧ ваялӧны батьыс и мамыс. Быдтасъясыс асшӧр олӧмӧ петӧны борд йылас кыпӧдчытӧдз на. Лэбавны сӧвмытӧдзыс найӧ олӧны сук турун пиӧ дзебсясьӧмӧн.

Сёян

Пӧткӧдчӧны пелыськайяс мувывса небыд гагъясӧн: номыръясӧн, лёльӧясӧн, нидзувъясӧн. Арнас — вотӧсӧн. Медся ёна радейтана чӧсмасянторйыс — пелысь пулӧн кисьмӧм мольясыс. Лэбалӧны пуысь пуӧ да кокалӧны став вотӧссӧ ӧтчыд пуксьылӧмӧн.

Воыс кӧ озыр вотӧсӧн (пелысьӧн, лежнӧгӧн, жовйӧн), пелыськайяс тӧв шӧрӧдз оз эновтны чужанінсӧ. Кӧдзыд кадсӧ коллявны лэбзьылӧны Европаса шӧринъясӧ да весиг воӧдчывлӧны Африкаса муясӧдз.

Рӧдвуж кывйын

Перымса комияс лэбачсӧ шуӧны миян моз жӧ — пелыськайӧн. Мыйла тадзи сійӧс нимтӧны рочьяс (рябинник) да комияс (пелыськай), гӧгӧрвоана. Удмуртъяс ногӧн «палэзьсиись» да «пурысь юбер», кодьяс гӧгӧрвосьӧны, кыдзи «пелысь сёйысь» да «руд ябыр».

Ӧшмӧс

Ракин А.Н. Ватшкысь кай // Би кинь, 2014. — 12 №.