Чув

Чув (латин Vulpes vulpes; рочӧн выдра, речная выдра, обыкновенная выдра, порешня) — вель ыджыд, яй сёйысь пемӧс.

Чув

Паськалӧм да оласног

Сьӧктаыс вит-ӧ-квайт кило. Овлывлӧ и дасӧдз. Тушаыс метрысь неуна дженьыдджык, бӧжыс ветымын сантиметр кузьта, ветлӧдлігас муӧдыс кыссьӧ. Сямыс да вывтыр тэчасыс чувлӧн йитчӧма ваын олӧм-вылӧмкӧд. Юрыс кузьмӧс да тшӧтшыд, дженьыд голяыскӧд ӧткыза. Кокъясыс дженьыдӧсь, чунь костъясас уткалӧн моз уялан няр. Дзирдалан гӧныс шыльыд, чорыд сіяса, тшӧкыд да кӧтасьтӧм подула, пемыд рӧма.

Тайӧ чувкӧс вӧрпаыс олӧ лӧняинъясын, вӧрса ёльяс бердын Коми му пасьтала, дзик войвывланьсьыс кындзи. Но оз быдлаын, а сӧмын сэтшӧм ёльясын да юясын, кӧні ваыс визув да сӧдз, пыдӧсыс изъя, дорӧсыс джуджыд кыркӧтшъяса. Тӧвнас мед кынмывтӧм рыяс вӧліны, и мед тырмымӧн вӧлі чери — сылӧн чӧсмасянторйыс. Медся ёна радейтӧ тэрыб комӧс, кодӧс вӧтӧднысӧ ваас оз вермы да кыйӧдӧ из вылын пукалӧмӧн. А ньӧжмыд чериястӧ вӧтлысьӧмӧн куталӧ. Гожӧмнас пӧткӧдчӧ ва выв пӧткаясӧн — медсясӧ сювчӧжӧн да крӧкальӧн. Тӧвнас сёйлывлӧ и лягушаясӧс, ӧд найӧ кӧдздӧдігӧн йи улӧ пырӧны. Косінӧ вӧрпаыс петавлывлӧ сӧмын шойччӧм могысь, а сэсся пыр ваын. Зэв бура уялӧ да суналӧ. Оз кӧ тэрмась, сынӧ кокъяснас, ӧдйӧ уйигӧн найӧс топӧдӧ кынӧм бердас да нюглей моз пескылясьӧ-визгӧ тушанас и бӧжнас.

Поздйысьӧм

Олӧны чувъяс ӧткӧн-ӧткӧн. Пырмӧсыс му пытшкын. Корсюрӧ босьтлывлӧ мойлысь эновтӧм позсӧ, но унджыкысьсӧ кодйӧ ачыс. Розьыс пырмӧсыслӧн кыръя дорӧсын ва улын, веркӧссяньыс метр джынйысь пыдынджык. Пыран горсйыс кык метр кузьта, вывлань катола, вайӧдӧ узьланінас, кытчӧ вольсалӧма кос турун. Узьланінсьыс сынӧд ветлан туй петӧ.

Пышъялан кадыс чувлӧн рака тӧлысьын. Вайсьӧ косму помын либӧ ода кора тӧлысьын. Кызвыныслӧн кык пи овлывлӧ, синмасьӧны найӧ чужӧмсяньыс комын вит лун мысти. Арйӧны да тӧвйӧны мамыскӧд ӧтлаын, а сэсся вӧлисти эновтӧны позтырсӧ. Верстяммӧм выйӧдз воӧны 2–3 арӧс тыртігӧн. Чувлысь кусӧ зэв вылӧ донъялӧны. Вузалӧм вылӧ пӧ бӧръя кадас Комиын кыйӧны 200 лов.

Рӧдвуж кывйын

«Чув» нимыс паныдасьлӧ сӧмын коми кывйын. Туялысьяс йитӧны сійӧс чувкӧс «шустрый, ловкий» кывкӧд, подув вежӧртассӧ петкӧдӧны татшӧмӧс: «ёсь ныр-вома», «визув», «шурыд». Миян кывворын, а сідзжӧ и перымса комияслӧн, тайӧ вӧрпаыслӧн эм нӧшта ӧти ним — «вурд». Удмуртъяслӧн эм жӧ, но шусянногыс вежсьӧма да лоӧма «вудор» (комиӧн кӧ, «вадор»), тыдалӧ, ӧнія ву «вода» да дор «край, сторона» кывъяскӧд ӧткодялӧмаӧсь да, сійӧн. Лыддьӧны, мый «вурдыс» важ, но абу ас ним. Орччӧдӧны осетин, авестаса, санскрит кывъяскӧд да чайтӧны, мый Волга ковтысын ӧтвылысь олігӧн на комияслӧн да удмуртъяслӧн пӧч-пӧльясыс босьтлӧмаӧсь кутшӧмкӧ важ иран войтырлӧн сёрниысь.

Ӧшмӧсъяс

• Ракин А.Н. Вӧр-васа олысьяс. — Сыктывкар: Анбур, 2017. — 240 л.б.