Вепсъяс
Вепсъяс (водзджык чудь; вепс vepsläižed) тайӧ этша лыда финн-йӧгра войтыр, ӧтчукӧрӧн олӧны Россияса Карелияын, Ленинград да Вӧлӧгда обласьтъясын. 2006 вося косму тӧлысьсянь вепсъяс пырӧны Войвыв, Сибыр да Ылі Асыввывса этша лыда вужвойтыръяс лыдӧ.
Вепсъяс | |
---|---|
Дӧрапас | |
Лыд: | 6 000 гӧгӧр |
Оланінъяс: | Рочму |
Кыв: | вепс |
Эскӧм: | православие |
Ӧти рӧдвужысь лоӧм войтыръяс: | Карелъяс, Водь, Финнъяс, Эстъяс |
Ас ним да войтыр юкӧнъяс
вежныВойтырлӧн ас ним — vepsä, bepsä, vepsläižed, bepsaažed, lüdinikad. 1917 воӧдз вепсъясӧс официальнӧя вӧлі шуӧны чудьӧн. «Вепся» медваж ас ним XX нэмын оз нин казьтывсьы. Роч сёрниын найӧс шуисны «чухаръясӧн» [1], «кайванъясӧн» (кедзовтана вежӧртасын). «Вепсъяс» этноним паськалӧ ӧнія кадӧ нин.
Торйӧдӧны вепсъяслысь куим этнографическӧй котыр:
- войвывса (онегабердса) вепсъяс — олӧны Онега тылӧн рытыв-лунвыв берегын (вӧвлӧм «Вепс национальнӧй вӧлӧсьт», Шёлтозеро сиктын — Карелия лунвылын, Ленинград обласьткӧд орччӧн);
- шӧр (оятса) вепсъяс — олӧны шӧр да вылыс Оять ю бокын, Капша да Паша юяс йылын (Ленинград обласьтлӧн рытыв-асылын да Вӧлӧгда обласьтлӧн рытыв-войвылын)
- лунвыв вепсъяс — Вепс керӧслӧн лунвыв бокын (Ленинград обласьтлӧн асыввылын да Вӧлӧгда обласьтлӧн рытыв-войвылын).
Лыд
вежны2010 воын Рочмуын — 5 936 морт:
- Карелия — 3 423
- Ленинград обласьт — 1 380
- Вӧлӧгда обласьт — 412
- Петыркар — 318 (2002 во)
Нималана вепсъяс
вежны- Лисицына Анна Михайловна (1922—1942) — партизанка, Сӧветскӧй Союзса герой.
- Абрамов Николай Викторович (1961 ч.в. ) — вепс гижысь, журналист, вуджӧдчысь, актёр.
- Строгальщикова Зинаида Ивановна — историк, туялысь, общественнӧй удж вӧчысь.
Ыстӧдъяс
вежны- ↑ «Чухаръяс» ним паныдасьлӧ 1920-ӧд воын этнографияысь уджъясын, шуам: Старый и новый быт. Л., 1924.
Финн-йӧгра войтыр |
---|
Балтика фин котыр: вепсъяс | водь | ижора | карелъяс (на пиын ливвикъяс | людикъяс | тиверечьяс) | ливъяс | финъяс | квенъяс | инкерияс | эстъяс (на пиын сету)
Перым котыр: комияс (на пиын коми | перым комияс) | ёдзва комияс) | удмуртъяс (на пиын бесермана) Волга фин котыр: мари | мокша | эрзя Йӧгра котыр: маддяръяс (на пиын сэкейяс | чанго | маддярабъяс | яс) | вӧгулъяс | ӧстякъяс Бырӧм фин-йӧгра войтыр: весь | сумь | емь | чудь | нарова | буртасъяс | мера | мешшӧра | мурома |