Катша бордъя утка

Катша бордъя утка (латин Haematopus ostralegus, рочӧн Кулик-сорока) — кулик котырӧ пырысь пӧтка.

Ыджда да рӧм

Тайӧ пӧткаыс гулю ыджда кымын: сьӧктаыс кило джынйысь на унджык овлывлӧ, кузьтаыс — 45 сантиметр, шеныштӧм бордйыс 88 сантиметр пасьта. Рочьяс и комияс нимъяссӧ лӧсьӧдігӧн орччӧдӧмаӧсь катшакӧд. Збыльысь, сылӧн вывтырыс кызвыннас катшалӧн моз сьӧд да еджыд рӧмъяса. Бордъяс тӧдчӧ вомӧна вель паськыд еджыд визь. Кузь нырыс, синмыс да кокыс гӧрд рӧма. Кыз кокыс кузиник. Лэбаланногыс уткаяслӧн кодь — тэрыб, веськыд нырвизя, сынӧдын оз шыблась ӧтарӧ-мӧдарӧ, бордъяснас тшӧкыда шенасьӧ.

Паськалӧм

Катша бордъя утка олӧ-вылӧ Му шар пасьтала: Европаын и Азияын, Войвыв да лунвыв Америкаын, Африкаын да Австралияын.

Оласног да поздйысьӧм

Поздысьӧ-быдтысьӧ пыр ва бердын, кызвыныс, дерт, саридз дорын, но паныдасьлывлӧ и тыяс да юяс пӧлӧнын. Шоч лэбач, сы вӧсна Коми муын гожйӧ оз быдлаын, а сӧмын кӧнсюрӧ. Видзчысьысь, но абу гусьӧн олысь лэбач. Овлывлӧ, ачыс оз тыдав, а китшкӧмсӧ кылан нин. Мукӧд куликсьыс торъялӧ сійӧн, мый пуксьывлывлӧ ва вылӧ да бура уялӧ.

Войвылӧ локтӧны ода-кора тӧлысь шӧрын. Гозйӧдчан кадыс воас да, яг выв пӧткаяс моз койтӧны. Койтігас быд ай бӧрйӧ аслыс энь пӧвсӧ. Нэм помӧдзыс сэсся ӧта-мӧдыскӧд оз торйӧдчывны. Поз пыддиыс лэбачьяс бӧрйӧны кутшӧмкӧ гурантор ва дорысь либӧ лыа юрысь да сэтчӧ пуктӧны нинӧм вольсавтӧг куим кольк. Гӧгрӧсіник колькъясыс вель гырысьӧсь, сьӧд чутъяса рудовкольквиж рӧмаӧсь.

Пӧжсигас позъяс пукалӧны гознан лэбачыс ӧта-мӧдсӧ вежлалӧмӧн нёль вежон чӧж. Сійӧс здук кежлӧ весиг оз эновтлыны, медым колькъяссӧ горш лэбачьяс — ракаяс да каляяс — эз гусявлыны да жуглыны. Но овлывлӧ, бордъя «вӧрӧгъясыд» куштывлӧны налысь позтырсӧ. Сэки катша бордъя утка мӧдысь пуктӧ колькъяссӧ да пӧжӧ найӧс. Пӧжсян кадыс кыссьӧ нёль вежонӧдз. Чужӧм бӧрас кайпияныс медводдза луннас нин петӧны позсьыс, но ылӧдз оз мунны, а виччысьӧны бать-мамнысӧ, кор найӧ ваясны нырас босьтӧм сёянсӧ. Тадзи гырысьяс дӧзьӧритӧны быдтасъяссӧ тӧлысьӧн-джынйӧн дыра. Ас кежаныс кольӧм ичӧтик пияныс дорйысьӧм могысь пырӧны ваӧ да суналӧмӧн мынтӧдчӧны на вылӧ усьласьысьясысь. Борд йылас кыпӧдчӧны посни йылӧмыс да заводитӧны перйыны кынӧмпӧтсӧ 35 лун мысти. Рӧдмӧдчӧм выйӧдз сӧвмӧны нёль арӧс тыртіганыс.

Сёян

Пӧткӧдчӧны катша бордъя уткаяс васа небыд гагъясӧн, черияс вылӧ пӧ ыштывлӧны зэв шоча. Косӧдінысь кокалӧны нидзувъясӧс, лёльӧясӧс да номыръясӧс. Катша бордъя уткаяслӧн олан нэмыс, туялысьяслӧн чайтӧм серти, овлывлӧ 36 арӧсӧдз. Миянын гожйысь тайӧ тылабордаясыс лэбзьӧны лунвылӧ тӧвйыны моз тӧлысь помын. Этша лыда вӧснаыс коми утка кыйысьяслы сюрлывлӧны кыйдӧс пыдди зэв гежӧда.

Ӧшмӧс

Ракин А.Н. Катша бордъя утка // Би кинь, 2015. — 6 №.