Пыстин Илья Иванович

Пыстин Илья Иванович
Чужан лун:	1907-ӧд вося сора тӧлысь 28-ӧд лун(1907-07-28)
Чужанін:	Мылдiн, Коми Республика, РСФСР[d] Усть-Сысольск уезд, Вӧлӧгда губерния, Россияса империя
Кулан кад:	1951-ӧд вося йирым тӧлысь 31-ӧд лун(1951-10-31) (44 арӧс)
Канму:	Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз
Мыйся уджыс:	гижысь

Пыстин Илья Иванович (Иливапыс; 1907—1951) — коми гижысь, партияын уджалысь.

Олан туй

Илля Пыстин чужис 1907 вося сора тӧлысь 28-ӧд лунӧ Вӧлӧгда губерняысь Усть-Сысольск уездса Мылдінын (ӧні — Мылдiн районса Мылдін сикт). Бура помаліс земскӧй училишӧ.

1924 воын подӧн локтіс Сыктывкарӧ. Пырис комсомолӧ да уна во чӧж зілис том йӧзкӧд. Вӧлі Висерын ВЛКСМ-лӧн вӧлӧсьтса комитетын секретарӧн да Дереваннӧйын вӧлӧсьтса парторганизацияын секретарӧн.

1930 воын Коми обласьтса сӧветскӧй партийнӧй школа помалӧм бӧрын И.И. Пыстин веськӧдліс «Вӧрлэдзысь» газетын отделӧн, сэсся — Коми госиздаса кывкутысь редактор, ӧттшӧтш — «Ударник» журналса кывкутысь редакторӧс вежысь.

1931 восянь Илля Пыстин уджалӧ Москваын ЦИК-лӧн Президиум бердса СССР-са войтырлӧн Шӧр небӧг лэдзанінын Коми секцияӧн веськӧдлысьӧн. 1932 воын Главлит индӧ сійӧс политредакторӧн. Та кадӧ жӧ велӧдчис: уджысь орӧдчытӧг «Правда» нима журналистъяслӧн коммунистическӧй институтын, а 1932—1934 воясӧ — литературалӧн Гӧрд профессура институтын. 1933—1934 воясӧ — ВКП(б)-са ЦК-лӧн «Партиздат» небӧг лэдзанінса редактор.

1934 воын сійӧс бӧр вуджӧдӧны Сыктывкарӧ, уджалӧ небӧг лэдзанінын. Редактор-вуджӧдчысьяслӧн курс помалӧм бӧрын Илля Пыстинӧс индӧны Киров обласьтын небӧг лэдзанінса директорӧн.

1941—1944 воясӧ гижысь вӧлі фронт вылын. Вӧлі политотделса инструкторӧн, стрелкӧвӧй дивизияын парткомиссиаса кувкутысь секретарӧн, 1942—1943 воясӧ — армейскӧй газетын начальник. 1943—1944 воясӧ Илля Пыстин офицерскӧй состав бурмӧдан курсъяс вылын. 1944 вося урасьӧм тӧлысьсянь — стрелкӧвӧй батальонса командир. Лӧддза-номъя тӧлысьӧ сійӧ ранитчӧ, контузитчӧ, куйлӧ госпитальын. Омӧль дзоньвидзалун вӧсна 1944 вося кӧч тӧлысьӧ сійӧс демобилизируйтӧны.

Айму вӧсна Ыджыд тыш бӧрын уджаліс Коми радиокомитетын веськӧдлысьӧн. 1948—1949 воясӧ И.И. Пыстин велӧдчис ВПШ-ын (Вылыс партийнӧй школа). 1951 восянь гижысь «Войвыв кодзув» журналын кывкутысь редактор.

Куліс 1951 вося йирым тӧлысь 31-ӧд лунӧ сьӧкыда висьӧм бӧрын.

Гижан удж

Литератураӧ Иливапыс локтіс 1920-ӧд вояс помын Геннадий Фёдоров, Митрук Як, Иван Изъюровкӧд тшӧтш. Медводдза висьтъясыс: «Пӧжар» (1928), «Вын» (1928), «Зук Ёгор» (1929). Аслас висьтъясын Илля Пыстин серпасалӧ коми сиктын классӧвӧй тыш, медся тшӧкыда — Гражданскӧй тыш кадӧ («Семук», «Кырнышъяс», «Мылдінса кулакъяслӧн кыпӧдчӧм» да мукӧд). Сёрӧнджык гижысь босьтчӧ гижны Коми обласьтын социалистическӧй олӧм лӧсьӧдӧм — вӧр пӧрӧдӧм да колкоз артмӧдӧм йылысь («Вермам», «Ӧтка пи», «Карманов», «Да-а-а-а» да мукӧд).

Гижис «Запань» (1935) да «Еджыд во» (1936) повесьтъяс. Айму вӧсна Ыджыд тышӧдз Илля Пыстинлӧн медъёна нималіс Гражданскӧй тыш йылысь «Еджыд во» повесьт, коді торйӧн петавліс Коми небӧг лэдзанінын 1941 воын. 1945 воын йӧзӧдіс «Фронтӧвӧй лун-войяс» повесьт, а 1949 воын помаліс Гражданскӧй война йылысь «Бушкола вояс» пьеса. Та кыдзи петавлісны «Пӧсь сынӧд» да «Важся ягын» пьесаяс.

Небӧгъяс

• Вермам: висьт. — Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1931. — 24 лб.
• Запань: висьтъяс. — Сыктывкар: Коми Госиздат, 1935. — 176 л.б.
• Еджыд во. — Сыктывкар: Коми Госиздат, 1941. — 90 л.б.
• Бушкола вояс: 4 действиеа, 6 картинаа пьеса. — Сыктывкар: Комигиз, 1951. — 88 л.б.
• Бӧрйӧм гижӧдъяс. — Сыктывкар: Коми книжнӧй издательство, 1960. — 180 л.б.
• Бушкола вояс: повесьтъяс, висьтъяс / Дасьтіс да водзкывсӧ гижис Н.А. Бурилова. — Сыктывкар: Коми книжнӧй издательство, 1987. — 256 л.б. (Школьниклӧн библиотека)
• Бӧрйӧм гижӧдъяс / Ред. Е.В. Козлов. — Сыктывкар: ООО «Изд-во «Кола», 2009. — 544 с.

Ӧшмӧсъяс

• Литературная энциклопедия
• Большая биографическая энциклопедия
• Илья Ивановчи Пыстин // Пыстин И.И. Бӧрйӧм гижӧдъяс. — Сыктывкар: ООО «Изд-во «Кола», 2009. — Л.б. 6.
• КОМИ ГИЖӦД. Онлайн тӧданін