Горчаков Гений Дмитриевич

Шаблон:Серпасыс абу

Горчаков Гений Дмитриевич
Чужан лун:

1927-ӧд вося рака тӧлысь 8-ӧд лун(1927-03-08)

Чужанін:
Кулан кад:

2016-ӧд вося моз тӧлысь 15-ӧд лун(2016-08-15) (89 арӧс)

Куланін:
Мыйся уджыс:

актёр, драматург, гижысь, театральный режиссёр

Файл:Горчаков Г. Д.jpg
Горчаков Гений Дмитриевич (1927) – коми гижысь, драматург, шылад тэчысь

Горчаков Гений Дмитриевич (19272016) — коми драматург, гижысь, режиссёр, шылад тэчысь, Коми АССР-са нимӧдана артист (1962), Россияса культураын нимӧдана уджалысь (1991).

Олан туй вежны

Гений Горчаков чужӧма 1927 вося рака тӧлысь 8-ӧд лун Коми асшöр обласьтын Усть-Сысольск уездса Визин вӧлӧсьтын. Уджалӧма СССР-са наукаяс академиялӧн Войвыв базаын экспедицияясын; кылӧдӧма вӧр.

19431947 воясӧ велӧдчӧма Н.М.Дьяконовӧн веськӧдлӧм улын республикаса драмтеатр бердын театральнӧй студияын. Артиставны ышӧдӧма вӧзйӧм нянь паёкыс: война кадад челядьыдлы вичмӧдлӧмаӧсь 400 грамм, а аскиа артистъяслы кӧсйысьӧмаӧсь сетны 800 грамм нянь. Практика вылӧ студентӧс ыстӧны Абъячойса профессиональнӧй театрӧ, а диплом босьтӧм бӧрын уджалӧма сэнi актёрӧн да режиссерлӧн ассистентӧн. 1949-ӧд воын театр тупкӧм бӧрын уджалӧма культура учреждениеясын: Луздор районса райисполкомын культура юкӧнӧн веськӧдлысьӧн, Абъячойын районса культура керкаӧн веськӧдлысьӧн. 1949 воын Г.Д. Горчаков культура керкаын котыртӧ ассьыс театр, кодлы 10 во мысти сетӧны «народнӧй» ним. Ӧнi тайӧ театрыс Г.Д. Горчаков нима.

1967 воын вуджӧма овны Эжваӧ да веськӧдлӧма Бумажникъяслӧн культура керкаӧн (Сыктывкарса ЛПК). Восьтӧма сэнi ассьыс театр, кодлы Гений Горчаков зiльӧмӧн сетӧма «народнӧй» ним. 1973 воын кджысь орӧдчытӧг помалӧма Москваын Н.К. Крупская нима искусство университетысь режиссёр юкӧн.

1977 восянь уджалӧма Коми АССР-са культура министерствоын, а сэсся режиссёр-методисталӧма республикаса йӧзкостса творчество шӧринын.

Кулӧма Сыктывкарын 2016 вося моз тӧлысь 15-ӧд лунӧ, гуалӧма Вылыс Човса шойнаын.[1]

Челядьдыр вежны

Батьыс, Дмитрий Семёнович, вöлi журналистöн, уджалiс районса газетъяын, вöлi «Вöрлэдзысь» газетын редакторöс вежысьöн. Батьыс пöгибнитiс Айму вӧсна Ыджыд тыш дырйи Ленинград дорйигöн. Мамыс, Ольга Алексеевна, ноксис гортас, видзис-лелькуйтiс квайт челядьöс. Медыджыдыс – Гений Дмитриевич. Гений Дмитриевичлысь батьсö тшöкыда мöдöдлывлöмаöсь командировкаясö. Мукöддырйи некымын во кежлö. Та вöсна и семьяыс уна олан места вежлöма. Батьсö ыстылöмаöсь уджавны и Мылдiнö, и Выльгортö, и Сыктывкарö.

Медся бура Гений Дмитриевичлöн вежöрас кольöма Мылдiнын 30-öд воясö олöм: «Коркö Мылдiнö вайисны кино. Мый сэтшöмыс – некод оз гöгöрво. Но ме мамлысь кори жö сьöмтортö да ветлi видзöдлыны дивöтö. Öти морт аппарат бергöдлö, мукöдыс пемыд залын пукалöны да экран вылö видзöдöны. «Немöй» кино тайö вöлi. Помнита «Дочь партизана», «Оса» да мукöд кино видзöдлiм. Мамъясыд быд кино вылö сьöмтö оз вермыны вöлi вичмöдны. Та вöсна сёрнитчам киномеханикыскöд, мый кутам разöдны афишаяс да и аппаратсö бергöдлыны на отсалам. Татшöм ногöн уна кино удайтчывлiс видзöдны.

Челядьыд тай пыр аддзöны аслыныс занятиетö. Бара жö Мылдiнад на олiгöн бать менö гусясьöмысь ёна пöвсавлiс. Со мыйысь. Батьяслы пыр вöлi сетöны пистолет да некымын патрон. И сундукö сiйö дзеблывлiс патрон запассö. Ме та йылысь зэв бура тöдi. Орчча сиктсаяскöд ми ёна тышкасьлывлiм. И коркö шуим повзьöдны найöс. Ме батьыдлысь некымын патрон гусялi. Сэсся найöс ми сюялiм бипурйö. И вуджим асланым берегö. Видзöдам, виччысям, мый водзö лоас. Сэсся тай кыдзи патронъясыд лыйыштасны, орчча сиктса зонъясыд повзясны да и пышъясны. А ми: «Вермим ! Ура!» горзам. Сёрниыд тай сиктад öдйö паськалö. Со и батьыд та йылысь тöдмалöма. Ёна и сюралiс меным ышмöмсьыд. Челядь дырйиыд тшöкыда ворслывлiм «Сыркисьыд», «Дурпопсьыд», «Городкисьыд» да «Парусьыд».

Медводдза классас велöдчигöн батьыс козьнавлöма Гений Дмитриевичлы баян. «Сэки баяныд зэв дона вöлi да и эз сюрлы. Бать менам партийнöй конференциясянь сiйöс вайлiс. Баяныс сьöкыд, мексö паськöдны он вермы выльысла, кизьясöдзыс киясöй оз судзны. Бать эськö ёна кöсйис, мед велöдча. Но эг тай босьтчы, эз вöв баяннад ворсöмыд сьöлöм серти. Сэсся батьöй и вузалiс менсьым баянтö».

Гижан удж вежны

Гижан уджӧ кутчысьӧма 1970-öд вояс шӧрын. Татшӧм сьӧлӧм кылӧмыс сылы вуджӧма батьсяньыс.

1977-ӧд воӧ республикаса театрын пуктӧны роч гижысь Потаповлӧн да Панфёровлӧн «Волк тундры» повесьт серти «Тундраса кӧин» спектакль, кодӧс 1980-ӧд воын театр петкӧдлӧма Москваын аслас творческӧй отчёт дырйи.

Та бӧрын гижӧ верстьӧлы да челядьлы пьесаяс: «Йитчы-клеитчы», «Ёрӧм морт», «Коркӧ-некоркӧ», «Со тадз, фантазёр» да уна мукӧд пьеса. Та кадӧ жӧ петӧны «Луз ю вожын пуграсьӧ» да «Расдор грездса Варук» повесьтъяс, висьтъяс, школаса самодеятельносьтлы сценкаяс.

1997 восянь пырӧ Россияса гижысь котырӧ.

Шылад гижӧм вежны

Г.Д. Горчаков тӧдса кыдзи шылад лӧсьӧдысь. Дасьтӧма да лэдзӧма куим сьыланкыв чукӧр. Выль сьыланъясӧн унаысь петкӧдчыалӧма асшӧр шылад тэчысьяслӧн «Василей» гаж-фестивальын. Эжваын котыртӧма «Эжва йӧлӧга» сьылан котыр, кодӧн ӧнi веськӧдлӧ сылӧн пиыс — шылад тэчысь, Коми Республикаса культураын заслуженнöй уджалысь Александр Горчаков.

Общественнӧй удж вежны

Гений Горчаков пырӧдчӧ общественнӧй олӧмӧ. Коркӧ заводитлӧма комсоргсянь. Сэсся вӧлӧма месткомын, профсоюзын, карса сӧветын, Эжваса райсӧветын. Эжваын ӧтувтӧма ас гӧгӧрыс коми йӧзсӧ «Эжваса комияс» котырӧ.

Небӧгъяс вежны

Комиӧн вежны

Рочӧн вежны

Наградаяс вежны

Öшмöсъяс вежны

Ыстӧдъяс вежны

  1. В Сыктывкаре скончался артист и драматург Гений Горчаков // «Комиинформ» юӧр сетан агентство (2016.08.16 лун; рочӧн)